سلامت محیط زیست

عن رسول الله(ص): من اخرج من طریق المسلمین شیئا یوذیهم کتب الله له به حسنه و من کتب له عنده حسنه ادخله بهاالجنه- جامع الاحادیث سیوطی- حدیث 20153

«کسی که چیزی را که موجب آزار مسلمین است از راه آنها خارج کند خداوند برای او حسنه ای می نویسد و آنکس که برای او نزد خدا حسنه ای نوشته شود، به سبب آن وارد بهشت خواهد شد.»

لازم به ذکر است که عوامل آزار دهنده در راه مسلمین منحصر به اشیاء و آلودگی های افتاده در معابر نیست. در رهنمود های اسلامی روایات متعددی در باب ضرورت پاکیزه سازی معابر و زدودن هر آنچه که در معابر مایه آزار افرادی که از آنها عبور می کنند؛ میشود، برخورد می کنیم که بسیار جالب، آموزنده و مسئولیت آفرین است.

با توجه به مطالب پیشگفت، آیا هدایت فاضلاب منازل و اماکن عمومی از جمله مساجد و تکایا به کوچه ها و خیابان ها و ذبح دام و طیور از جمله گوسفند در معابر عمومی که موجب آلودگی زیست محیطی شده و احتمال انتشار عوامل بیماری زا ی قابل سرایت از حیوان به انسان را افزایش می دهد، کار درستی می باشد؟یا مصرف سیگار و قلیان در محیطهای تجمعی و سربسته مثل مساجد کار درستی است ؟

یکی از بیماری هایی که از تماس با خون و بافت های آلوده دام مانند گوسفند به انسان منتقل می شود بیماری « تب خونریزی دهنده کریمه کنگو» می باشد. مطالب زیر جهت آشنایی با این بیماری و راههای پیشگیری از آن ارائه می گردد:

تب خونریزی دهنده کریمه کنگو:

بیماری تبدار ، خونریزی دهنده و بسیار کشنده ، ولی قابل پیشگیری و درمان می باشد.

علائم بیماری:

تب، درد عضلات، سردرد، بی اشتهایی ، ضعف، کاهش فشار خون و نهایتاً  خونریزی

راههای انتقال:

• گزش کنه آلوده
• ذیح حیوان آلوده و تماس با خون و بافتهای آن
• تماس با خون و ترشحات آلوده بیماران

راههای پیشگیری :

• استفاده از وسایل حفاظت فردی(چکمه، ماسک ، دستکش و...) در هنگام تماس و کشتار دام
• تماس حفاظت شده با بیمار
• دوری از کنه :پوشاندن نواحی در معرض گزش کنه ، انجام سمپاشی
• پرهیز از ذبح در منازل و اماکن غیر بهداشتی
• اجتناب از مصرف گوشت نیم پز و جگر خام
• پس از کشتار دام لاشه را بایستی بمدت 24 ساعت در یخچال نگهداری نموده و سپس با استفاده از وسایل حفاظت فردی قطعه قطعه کرد.

*این بیماری در دامها هیچ گونه علامتی ندارد.

*درمان فرد مبتلاء فقط در صورت مراجعه فوری به بیمارستان امکان پذیر است.

جهت پیشگیری از بیماری های واگیر منتقله از حیوان به انسان با رعایت توصیه های ذیل از سلامت خود مراقبت نمائید:

1. برای خرید دام از مکان های تحت نظارت دامپزشکی اقدام نمایید.
2. از خرید دام های بیمار(لاغر، لنگ، تاول دار، دارای پشم های بلند و ژولیده و ...) خودداری کنید.
3. از ذبح دام در کوچه ها و خیابان ها جدا بپرهیزید.( که این موارد در دسته رویهای ایام محرم به وفور مشاهده میگردد)
4. حتمااز دستکش در هنگام ذبح، شستشو و قطعه قطعه گوشت استفاده نمایید.
5. در صورت مشاهده کیسه های آبکی یا گچی، کرم، غده های مشکوک، دانه های سفید رنگ، چرک و هرگونه مورد غیر عادی در لاشه ها با دامپزشک مشاوره کنید.
6. قبل از مصرف ،لاشه دام رابه مدت 24 ساعت در دمای 4 درجه سانتیگراد یخچال نگهداری کنید.
7. از مصرف ضایعات و باقیمانده لاشه ها توسط حیوانات از جمله سگ و گربه جلوگیری نمایید.
8. دفع بهداشتی ضایعات و باقیمانده لاشه ها(دفن کردن یا سیستم حمل زباله) ضروری است.

(لازم به توضیح بوده که دربرخی از بخشهای استان مازندران این بیماری در سالیان اخیر بصورت بومی در آمده و مواردی از ابتلای به این بیماری گزارش شده است)

• بیماریهای دیگری مانند سیاه زخم و تب مالت و... نیز از طریق زبح غیر بهداشتی دامها و تماس غیر محافظت شده پوست یا مخاطات انسان با خون و احشای آلوده حیوانات نیز قابلیت انتقال به انسان را نیز دارند.
• این بیماریها علاوه بر مخاطرات سلامتی در انسانها زیانهای اقتصادی را نیز در جامعه به دنبال دارند که بعضا" غیر قابل جبران خواهند بود.

بهداشت مواد غذایی

خدواند سبحان در قرآن کریم، سوره بقره -آیه 168 چنین می فرمایند:

« یَا أَیُّهَا النَّاسُ كُلُواْ مِمَّا فِی الأَرْضِ حَلاَلاً طَیِّباً وَلاَ تَتَّبِعُواْ خُطُوَاتِ الشَّیْطَانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُّبِینٌ»

ای مردم از آنچه خدا در روی زمین از حلال ها و پاکیزه ها آفریده، بخورید و از گام ها (آثار و نشانه ها)ی شیطان پیروی نکنید.

انسان برای انجام کارهای خود به نیرو احتیاج دارد و این نیرو و انرژی را باید از غذای سالم و مغذی به دست آورد. اگر غذا در معرض آلودگی و فساد قرار گیرد می تواند سلامتی انسان را به خطر بیاندازد چرا که غذا حاوی مواد مغذی است و میکروب ها نیز برای رشد نیاز به مواد مغذی دارند پس غذا می تواند منشاء بیماری باشد. باید مواد غذایی، راه های آلوده شدن غذاها، روش های نگهداری از آنها و اصول مبارزه با میکروب ها و عوامل بیماری زا را بشناسیم تا بتوانیم از بیماری هایی که دراثر مصرف غذاهای آلوده ایجاد می شوند مثل انواع مسمومیت ها، بیماری های انگلی مثل کرم و کیست و... پیشگیری کنیم.

در ماه محرم تهیه و توزیع غذا جهت عزاداران حسینی رواج دارد و ‏خوردن غذای نذری در این ایام برای مردم ارزش معنوی بالایی دارد. چه خوب است غذا های نذری که در این ایام تهیه می شود ‏درکنار عطر و طعم و مزه مطلوب به لحاظ تغذیه ای نیز ضامن سلامت مردم باشد‎.

غذای نذری اگر دارای ویژگی های سلامتی و بهداشتی باشد قطعا در کنار تبرک و ارزش ‏معنوی آن ضامن سلامت مردم خواهد بود. برای اینکه یک غذای سالم در اختیار مردم قرار گیرد باید نکات بهداشتی در تمامی مراحل تهیه، نگهداری، طبخ و توزیع دقیقا رعایت گردد.

 لذا به جهت حفظ سلامت افراد جامعه، انتظار میرود که کلیه دست اندرکاران تهیه مواد غذایی به ویژه آشپزها  و عزاداران محترم به توصیه های ذیل توجه و به آن عمل نمایند:

• از حداقل مقدار نمک در غذاها استفاده شود.غذاهای پرنمک زمینه را جهت ابتلا به فشار خون بالا و بیمارهای های قلبی عروقی فراهم میکند که ‏درحال حاضر بیماری های قلبی عروقی مهم ترین علت مرگ و میر در کشور محسوب می شود.
• در تهیه شله زرد و حلوا، از حداقل مقدار شکر و روغن استفاده شود‎.
• در تهیه انواع آش ها حداقل مقدار روغن و نمک بکار رود. اگر مایلید آش تهیه شده را تزئین کنید، نعناع داغ و پیاز داغ و یا ‏سیر داغ را با مقدار کمی روغن آماده کنید.
• اگر از کشک در تهیه آش استفاده می شود باید حتما از نوع پاستوریزه، دارای ‏استانداردهای لازم و پروانه ساخت از وزارت بهداشت باشد. توصیه می شود کشک را به مدت 5 تا 10 دقیقه جوشاند و بعد به آش ‏اضافه کرد‎.‎
  ‎انواع شربت ها کم شیرین تهیه شود. شربت های شیرین مقدار زیادی قند وارد بدن می کنند. در شرایطی که بیماری دیابت ‏روند رو به گسترشی را در کشور مان طی می کند لازم است مقدار مصرف قند و شکر در تهیه انواع شربت ها، نوشیدنی ها و ‏شیرینی ها به حداقل ممکن برسد‎ .
• به جای قند و شکر برای مصرف چای از کشمش و خرما استفاده کنید‎.‎
• به مقدار مورد مصرف غذای نذری دریافت کنید. از دریافت مقادیر بیشتر از نیاز که در نهایت مجبور به دور ریختن آن می‌شوید، ‏خودداری کنید‎.‎
• باقی‌مانده غذاها را در یخچال و سردخانه نگهداری کرده و از گرم کردن چندباره آن خودداری کنید‎.‎
• سعی کنید توزیع میوه را هم به عنوان یکی از مواد غذایی که می‌شود، نذر کرد در نظر بگیرید‎.‎
• به نحوه صحیح شست‌وشوی سبزی‌ها دقت شود. ‎روش صحیح شست و شوی سبزی‌ها این است که سبزی علاوه بر ضدعفونی شدن،
• با یک ماده کف کننده بسیار رقیق خوب ‏شسته و کف آن با آب فشار بالا زدوده شود‎.‎
• علاوه بر توصیه های فوق ، نکاتی را نیز درخصوص ظروف مورد استفاده برای توزیع غذا در ماه محرم باید در نظر گرفته شود به خصوص اینکه توزیع ‏غذای گرم تنها در ظروف یکبار مصرف گیاهی مجاز است.
• ‎توزیع غذا باید حتما در ظروفی از جنس سلولز یا ذرت که غیر از مواد پلاستیکی هستند، انجام شود‎.‎
• همچنین اشخاصی که در منزل اقدام به طبخ نذورات می‌کنند، حتما از مواد اولیه سالم استفاده ‏کنند و توجه داشته باشند غذاهای پخته شده با مواد خام در تماس نباشد و مواد خام بلافاصله مصرف شوند و مواد اولیه مصرفی ‏برای تهیه غذا از محل های معتبر خریداری شود‎.‎

نه تنها بهداشت مواد غذایی بلکه بهداشت فردی افراد مرتبط با تهیه و ‏توزیع مواد غذایی از الزامات بوده به طوریکه افرادی که مبادرت به طبخ غذا می نمایند؛ باید کارت تندرستی داشته باشند بنابر این مدیر هیئت نسبت به معرفی به مرکز ‏بهداشت و درخواست بازدید و اخذ مشاوره و تاییدیه بهداشتی اهتمام داشته باشد. همچنین ورود و خروج به محل طبخ غذا و ‏دخالت افراد متفرقه در امر تهیه و توزیع غذا و چای و غیره ممنوع گردد‎.‎

مسئولین هیئت ها نیز می بایست:

• مواد غذایی را از افراد شناخته شده، به عنوان نذورات قبول کنند‎
• قبل از قبول غذاهای آماده از افراد ناشناس از سلامت غذای ارائه شده پیش از توزیع آن اطمینان حاصل کنید‎.‎
• ‎آب آشامیدنی بایستی بهداشتی و ترجیحا از شبکه توزیع عمومی باشد‎.‎
• ‎در تهیه فرآورده های دامی به ویژه گوشت قرمز و علی الخصوص گوشت طیور از کشتار دام تحت نظارت دامپزشکی در محل های ‏مجاز اطمینان حاصل کنید‎.‎
• سنگ نمک اغلب دارای ناخالصی‌های زیادی است که برای کبد و کلیه زیان‌آور است و باید حذف گردد و نمک ید دار جایگزین ‏شود.‏
• ‏اگر پخت غذا در محیط مسقف انجام می شود، نباید از ذغال و چراغ نفتی و گازوئیل برای گرم کردن دیگ‌ها استفاده شود.‏