"تحکیم حقوق سالمندان"

فضاهای بیرونی و بناهای عمومی علاوه بر اینکه بر تحرک ، استقلال و کیفیت زندگی سالمندان بیشترین  تاثیر را دارند، بر توانایی و چگونگی پیر شدن آنها نیز تاثیر میگذارد.

موضوعی که در همه شهرها مکررا" به آن اشاره شده کیفیت زندگی، دسترسی به امکانات و ایمنی است.

• محیط پاکیزه و مناسب:

زیبایی محوطه طبیعی شهری ویژگی است که بسیاری از افراد ناخود آگاه به عنوان ویژگی دوستدار سالمند از آن نام میبرند . سکوت و آرامش در محیط ، نظافت شهر، امکان تردد راحت از خصوصیات شهر دوستدار سالمند است

• اهمیت فضای سبز:

ایجاد فضای سبز یکی از ویژگیهایی است که اغلب برای دوستدار سالمند شدن از آن نام میبرند اما در بسیاری از شهرها محدودیتهای موجود در شهر مانع  استفاده سالمندان از فضای سبز میشود . گاهی  به آنها رسیدگی نشده و تبدیل به زباله دانی میشود. در بعضی جاها پارکها به مکانی نا امن تبدیل شده اند. نبودن  صندلی و دستشویی به اندازه  کافی و نبودن سرپناه در فضاهای سبز نیز از مشکلات موجود است.

• مکانی برای استراحت:

یکی دیگر از ویژگیهای ضرری شهر دوستدار سالمند، در دسترس بودن مکانی برای نشستن سالمندان است. مثلا پیاده روی بدون استراحتگاه ، برای سالمندان دشوار است.

• پیاده روی دوستدار سالمند:

وضعیت پیاده روها بر میزان توانایی سالمندان برای پیاده روی در محله اثر بسزایی دارد. پیاده روهای باریک ، ناهموار، غیر همسطح ، شلوغ و یا جدولهای بلند ، موانعی برای پیاده روی سالمندان تلقی میگردد و شرایط جوی نامطلوب ممکن است مشکلات سالمندان را در استفاده  از پیاده رو بیشتر کند. بعد از بارش برف، خطر سرخوردن و سقوط مطرح است. پیاده روی دوستدار سالمند باید ویژگیهای زیر را داشته باشد:

• سطوح مسطح غیر هموار و غیر لغزنده
• عریض و مناسب برای عبور ویلچر
• جداول کوتاه که بتدریج کوتاهتر شده تا با سطح خیابان هم سطح گردد.
• رفع سد معابر توسط فروشندگان دوره گرد، ماشینهای پارک شده و درختان مزاحم
• اولویت تردد برای عابران پیاده
• ایمنی گذرگاه عابر پیاده

عبور ایمن از عرض خیابان مشکلی است که بسیاری از سالمندان مطرح کرده اند برخی از اصلاحات وضعیت خیابانها  برای عبور سالمندان شامل، نصب چراغهای راهنمایی درگذرگاه عابر پیاده، نصب نوارهایی روی گذرگاه که مانع سر خوردن میشود . ساخت تونل و پل هوایی، نصب چراغ راهنمایی با شمارش معکوس و قابل رویت و پیامهای شنیداری می باشند.

اتومبیل ها و ترافیک جاده ای در اکثر شهرها  موانعی را هم برای عابران پیاده سالمند و هم رانندگان ایجاد میکند. مشکل رایج دیگر ، عدم رعایت پیامهای ترافیکی و نیز حق تقدم عابران پیاده توسط رانندگان است.

• قابلیت دسترسی:

تصور مردم در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه این است که شهر آنها برای سالمندان طراحی نشده است.

نردبانهای سیمانی ، فقدان سطح شیب دار از مشکلات تردد سالمندان است و مهندسان و طراحان شهرسازی باید برای این موارد آموزش ببینند.

• محیط ایمن:

احساس امنیت در محیط زندگی گویا اشتیاق افراد را برای فعالیت در محله بر می انگیزد و این موضوع به نوبه خود حس استقلال ، سلامت فیزیکی و روانی را ایجاد کرده و باعث سازگاری اجتماعی میشود. احتمالا در بسیاری از شهرها سالمندان از آسیبهای دیگران در امانند، البته این امنیت در سایر شهرها به این وضوح نیست . برخی از مشکلات شامل وضعیت روشنایی خیابانها، خشونت ، جرم، اعتیاد، استعمال مواد مخدر در اماکن عمومی و بی خانمانی است. بیرون رفتن از منزل هنگام شب خصوصا برای بسیاری از سالمندان هولناک است .

• پیاده راه ها و مسیر دوچرخه سواری:

وجود پیاده راه ها و مسیرهای دوچرخه سواری شاخصهایی برای ارتقاء سلامت محیط ، محیط سالم و شهر دوستدار سالمند است. اما دوچرخه سوراران مخاطراتی را برای سالمندان به وجود میاورند و در بعضی شهرها دو مسیر مختلف برای دوچرخه سوراران و عابران پیاده پیشنهاد میگردد. پیاده راهها باید مسطح  باشند و افراد دارای ویلچر براحتی بتوانند به ایستگاهها و مسیرها دسترسی  داشته باشند .

تعبیه پارکینگ  و دستشویی در پیاده راهها نیز باید مورد توجه قرار گیرد.

• بناهای دوستدار سالمند:

در بسیاری از شهرهای جهان مانند ملبورن  و دهلی نو ، برای  بناهای نوساز استانداردهایی ارائه شده که پس از ایجاد اصلاحات به سهولت برای سالمندان قابل دسترسی باشد .

بطور کلی ویژگیهای ضرور ی بناها  در شهر دوستدار سالمند شامل موارد زیر است :

• آسانسور
  • پله برقی
  • شیب راهه ها برای عبور ویلچر
  • عریض بودن راهروها و مدخل درها
  • تعبیه پله ها با شیب مناسب و خطوط آهنی
  • غیر لغزنده بودن سطوح
  • تعبیه صندلی در مکانهایی خاص برای استراحت سالمندان
  • تعبیه تابلوهای هشدار دهنده
  • احداث دستشویی عمومی برای استفاده معلولان

البته ترس از آسانسور و قطع برق آن نیز از مشکلات موجود است. و از طرفی بسیاری از بناهای قدیمی قابلیتهای فوق را ندارند و امکان باز سازی آنها هم وجود ندارد اما در اکثر کشورها تلاشهایی برا ی بازسازی و ایجاد تسهیلاتی برای سالمندان  و معلولین را شروع کرده اند  ساختمانها و مراکز خرید باید به محل سکونت سالمندان نزدیک باشند تا آنها به آسانی بتوانند به این خدمات و تسهیلات دسترسی داشته باشند.

• احداث دستشویی عمومی به تعداد کافی :

قابلیت دسترسی معلولان به دستشویی مناسب و نصب علامتهای مناسب در مکانهای مناسب  از ویژگیهای مهم بناهای دوستدار سالمند است . دستشویی باید فضای کافی و قابلیت نشستن داشته باشد

• مشتریان سالمند:

ارائه خدمات مطابق با نیازهای سالمندان، رعایت حق تقدم از ویژگیهای شهر دوستدار سالمند است. تامین خدمات ویژه برای سالمندان، نظیر صف جدا ، پیشخوان مجزا و صندلی نشستن پیشنهاد میشود.

6- پیر شدن فعال در محله:

• خانه ها در نزدیکی محل ارائه خدمات و تسهیلات رفاهی واقع شده اند.
• خدمات ارزان قیمت و در حد استطاعت مالی در خانه ها به سالمندان ارائه میشود که به روند پیر شدن فعال آنها کمک میکند
• سالمندان درباره خدمات موجود ، اطلاعات کافی را دارند و این موضوع به آنها کمک میکند تا فعالانه مرحله پیری خود را سپری کنند.

7- یکپارچگی اجتماعی:

• تسهیلاتی برای طراحی مسکن فراهم شده است تا سالمندان را با محیط اطراف یکپارچه سازد.

8- انواع مسکن:

• انواع مسکن با نرخ ارزان و مناسب برای سالمندان به ویژه سالمندان ضعیف و ناتوان در محله وجود دارد.
• سالمندان از گزینه های مختلف ممکن به خوبی آگاهی دارند.
• خانه های اهدایی ارزان، به تعداد کافی برای استفاده سالمندان تامین میشود
• طیفی از خدمات و امکانات رفاهی مناسب سالمندان و انواع فعالیتهادر خانه سالمندان وجود دارد.
• نوع مسکن سالمندان باعث ایجاد یکپارچگی آنها با محیط اطراف است.

9- محیط زندگی:

• خانه ها کم جمعیت هستند
• سالمندان در محیط زندگی احساس راحتی میکنند
• خانه ها در مناطق بلاخیز احداث نشده اند
• سالمندان در محیط زندگی احساس امنیت میکنند
• کمک های مالی به منظور برخورداری از معیارهای ایمنی تامین میشود .

مشارکتهای اجتماعی

دسترسی به مناسبتها و فعالیتها:

• مکان مناسبتها در محله برای سالمندان مناسب است و با وسایل نقلیه متعدد و ارزان میتوان به این مکانها دسترسی پیدا کرد.
• سالمندان مختارند که با دوست یا مراقبت دهنده خود در مناسبت شرکت کنند
• زمان رخداد مناسبتها یعتی در طول روز برای سالمندان مناسب است
• شرکت در مناسبتها برای عموم سالمندان آزاد است ( یعنی به عضویت نیاز ندارند) و پذیرش سالمندان و خرید بلیط سریعا و در یک مرحله انجام میپذیرد. بنا براین سالمندان به مدت طولانی در صف نمی ایستد.

ارزانی:

• سالمندان با هزینه ارزان در مناسبتها و فعالیتها شرکت کرده از جاذبه های محلی دیدن میکنند و شرکت در این فعالیتها هیچگونه هزینه جنبی یا اضافی ( نظیر هزینه تردد ) در بر ندارد.
• بخشهای دولتی و خصوصی، سازمانهای ارائه دهنده خدمات رایگان را حمایت میکنند تا سالمندان بتوانند هزینه ها را پرداخت کنند.

مجموعه ای  از فعالیتها و مناسبتها:

• تعداد زیادی از فعالیتها که با استقبال سالمندان روبر میشود و با سلائق و علایق آنها جور در می آید در دسترس سالمندان قرار میگیرد.
• شرکت در فعالیتهای اجتماعی، مشارکت مردم با گروه های سنی مختلف و با پیشینه فرهنگی متفاوت را ترویج می کند.

امکانات رفاهی و ساختارها:

• گردهمایی با حضور سالمندان در اماکن عمومی مختلف نظیر مراکز تفریحی ، مدارس، کتابخانه ها ، مراکز اجتماعات در محله های مسکونی ، پارکها و باغها برگزار میشود .
• اماکن رفاهی در دسترس سالمندان قرار دارند و برای توانمند سازی و مشارکت افراد معلول و بیمار، با امکاناتی تجهیز شده اند .

بهبود وضعیت اجرای فعالیتها و اطلاع رسانی درباره آنها:

• فعالیتها و مناسبتها به خوبی اطلاع رسانی میشود و شامل اطلاعاتی در مورد انواع فعالیتها، قابلیت دسترسی به آنها و انواع وسایل نقلیه قابل استفاده میباشد

توجه به انزوا در سالمندان :

مسکن در شهر دوستدار سالمند:

مسکن برای ایمنی و سلامت افراد امری حیاتی است بین مسکن مناسب و دسترسی به خدمات اجتماعی و عمومی ارتباط وجود دارد که بنوبه خود بر استقلال  و کیفیت زندگی سالمندان تاثیر می گذارد. واضح است که برخورداری از مسکن و حمایت مطلوب سالمند به آنها اجازه میدهد تا با خاطری آسوده و در امنیت و آرامش دوران پیری خود را سپری کنند. و همچنین در جامعه ای که به آن تعلق دارند از اعتبار جهانی برخوردار گردند.

• ارزان بودن :

 مسکن با نرخ ارزان در دسترس همه سالمندان قرار دارد.

2-خدمات ضروری :

خدمات ضروری در توان مالی سالمندان تامین شده است

3-طراحی :

• مسکن خود نقشه بوده و در ساخت آن از مصالح ساختمانی مرغوب استفاده شده است
• وجود فضای کافی در خانه سبب شده است تا سالمندان بتوانند آزادانه در ان حرکت کنند.
• خانه ها مجهز هستند و وضعیت محیطی مناسبی را برای زندذگی سالمندان فراهم میکنند مثلا گرمایش و تهویه آنها مناسب است. )
• مسکن با نیاز سالمندان تطبیق یافته به طوری که سطوح خانه ها هموار و راهروها برای عبور ویلچر عریض هستند . حمام ، دستشویی و آشپزخانه به طور مناسب طراحی شده است.

4- مناسب سازی:

• اقداماتی در مسکن برحسب نیاز سالمندان انجام گرفته است
• مناسب سازی مسکن برای سالمندان ارزان است.
• تجهیزات ضروری برای مناسب سازی مسکن به سهولت در دسترس است.
• کمک مالی برای مناسب سازی مسکن ارائه میگردد.
• درباره مناسب سازی ساختمان برای برآوردن نیازهای سالمندان درک صحیحی وجود دارد.

5- حفظ و نگهداری:

• خدمات نگهداری خانه برای سالمندان ارزان است
• کسانی که خدمات نگهداری را انجام میدهند. قابل اعتماد و با کفایت هستند.
• فضاهای عمومی ، اسباب و اثاثیه و قسمتهای مشاء ساختمان به خوبی نگهداری شده اند.
• مراکز مراقبت کننده از سالمندان نظیر خانه های بازنشستگی و سرای سالمندان در نزدیکی اماکن خدماتی و همچنین مناطق مسکونی قرار دارد بطوریکه سالمندان در تعامل با جامعه بزرگتری قرار میگیرند.
• اماکن خدماتی با حفظ نکات ایمنی ساخته شده اند بطوریکه افراد ناتوان و معلول کاملا به آن دسترسی دارند.
• اطلاعات قابل وضوح و شفاف در مورد خدمات اجتماعی و سلامت برای سالمندان تامین میشود .
• هماهنگی برای ارائه خدمات شخصی با حداقل نامه نگاری انجام میگیرد.
• پرسنل خدماتی و اداری با احترام و توجه با سالمندان رفتار میکنند
• محدودیتهای اقتصادی که مانع دسترسی به خدمات حمایتی و اجتماعی و سلامت در محله میشود کم است.
• برای تدفین دسترسی کافی به سایتهای طراحی شده وجود دارد.

عرصه خدمات

• طیف وسیعی از خدمات حمایتی اجتماعی و سلامت برای بهبود ، حفظ و احصای سلامت در محله عرضه شده است.
• خدمات مراقبیت شامل خدمات سلامت، مراقبت فردی و نظافت در خانه عرضه میشود .
• در عرضه خدمات اجتماعی و سلامت به نیازهای  سالمندان توجه میوشد
• پرسنل ارائه دهنده خدمت برای برقراری ارتباط موثر با سالمندان ، از مهارتها و آموزشهای لازم برخوردارند.

حمایت از سوی داوطلبان

• داوطلبان از تمامی گروههای سنی ترغیب و حمایت میشوند تا به سالمندان در طیف وسیعی از ساختارهای محلی و بهداشتی کمک کنند.

مراقبت و برنامه ریزی در وضعیت اضطراری

• سالمندان در برنامه ریزی در وضعیت اضطراری لحاظ میگردند و نیازها و ظرفیت آنها در آماده سازی و پاسخ دهی به وضعیت اضطراری در نظر گرفته میشود .

منبع: سازمان بهداشت جهانی ، شهر دوستدار سالمند ،  ترجمه  فریبا شریعت ، انتشارات کلک سیمین، 1391، معاونت امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران

واحد سلامت خانواده شهرستان چالوس

بیماري هاري:
هاري یک بیماري حاد و کشنده ویروسی سیستم مرکزي است که مخصوص گوشتخواران اهلی و وحشی بوده انسان و
سایر حیوانات خونگرم پستاندار بطور تصادفی و غالباً از طریق گزش به آن مبتلا می شوند
اهمیت بیماري به دلایل زیر می باشد: ««
1. میزان کشندگی بالا ( صد درصد ) بطوري که پس از ظهور علائم بالینی چه در انسان و چه در حیوان متاسفانه
درمان پذیر نبوده و بیمار محکوم به مرگ خواهد بود.
2. افزایش روند حیوان گزیدگی انسانی که بناچار سالانه مبالغ زیادي صرف خرید سرم و واکسن ضد هاري جهت
درمان پیشگیري مجروحین می گردد که در مورد واکسن کلاً و در مورد سرم بخش اعظم آن از کشورهاي خارج
خریداري می گردد. بطوریکه سالانه حدود 16 میلیارد ریال توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و فقط به
خرید فوق اختصاص می یابد.
3. تلفات و خسارت اقتصادي که بیماري در دام ها ایجاد می کند.
وضعیت و پراکندگی بیماري در جهان: ««
با وجودیکه بیش از یک قرن از کشف واکسن هاري توسط پاستور می گذرد به علت تنوع میزبان هاي حساس به
بیماري در حیوانات اهلی و وحشی نظیر گوشتخواران، علفخواران، جوندگان، خفاش ها هنوز بیماري در بیشتر کشورهاي
جهان از نواحی قطبی تا مناطق استوایی به صورت آندمیک وجود دارد و علیرغم پیشرفت هاي حاصل در تکنولوژي و
علوم پزشکی و پیراپزشکی و مطالعات گسترده دهه اخیر با کمال تاسف هنوز درمانی براي مبتلایان به هاري پس از
ظهور علایم بالینی وجود ندارد. بطویکه علیرغم عدم گزارش دهی بسیاري از کشورها سالیانه نزدیک به 6 میلیون نفر
500 نفر در اثر این بیماري جان می سپارند. / در دنیا علیه هاري واکسینه شده حدود 000
وضعیت بیماري در ایران : ««
کشور ما هم گرفتار هاري وحشی و هم گرفتار هاري اهلی می باشد. هاري حیوانی به صورت آندمیک در تمام استان
هاي کشورکم وبیش وجود دارد امادر مناطق جنگی و کوهستانی شیوع آن بیشتر است. مخازن هاري وحشی در نقاط
کوهستانی گرگ و روباه می باشد. مخازن هاري شهري معمولاً سگ هاي ولگرد و در موارد کمی گربه ها هستند.
ضمناً هر ساله تعداد زیادي از دام هاي اهلی در اثر ابتلا به هاري تلف شده و زیان هاي اقتصادي فراوانی را بوجود می
آورند.
بر اساس آخرین گزارشات رسیده از استان ها در سال 1374 پراکندگی گاز گرفتگی انسان توسط
حیوانات مختلف به شرح زیر است :
الف: استان هاي با آلودگی بسیارشدید(بروز 230 177 درصد هزار نفر جمعیت) شامل: استان اردبیل
ب: استان هاي با آلودگی شدید ( بروز 176 121 در صد هزار نفر جمعیت ) شامل: استان هاي گیلان، مازندران،
آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و کهگیلویه و بویر احمد
66 در صد هزار نفر جمعی ) شامل: استان هاي خراسان، سمنان، / ج: استان هاي با آلودگی متوسط (بروز 120 1
مرکزي، زنجان، همدان، خوزستان، چهار محال بختیاري، فارس، بوشهر و کرمان
د: استان هاي با آلودگی کم ( بروز 66 11 در صد هزار نفر جمعیت ) شامل: استان هاي تهران، کردستان، کرمانشاه،
ایلام، لرستان، اصفهان، یزد، سیستان و بلوچستان و هرمزگان
عامل بیماري: ««
ویروسی است نوروتروپ از گروه رابدوویروس ها ، ویروس هاري در حرارت 50 درجه سانتی گراد در عرض 15 دقیقه و
در حرارت 60 درجه سانتی گراد در عرض 35 ثانیه و در حرارت 100 درجه سانتی گراد در عرض چند ثانبه ازبین می
رود. بنابر این براي ضد عفونی کردن وسایل آْلوده کافی است چند دقیقه آن ها را بجوشانند، فنل، الکل، و فرمل سریعاً
ویروس را از بین می برند.
راههاي سرایت بیماري: ««
1. راه گاز گرفتن: اصلی ترین راه (درگربه سانان از طریق کشیدن پنجول نیز ممکن است)
2. راه پوست: بیماري هاري از راه پوست سالم قابل سرایت نیست ولی اگر کوچکترین خراش یا زخمی در جلد وجود
داشته باشد قابل انتقال خواهد بود.
3. راه مخاطات: امکان پذیر است، بنابر این سگ ها و گربه هاي به ظاهر سالم در اواخر دوره کمون بیماري، می
توانند از طریق لیسیدن لب و چشم و بینی کودکانی که با آنها بازي می کنند صاحبان خود را به بیماري هاري مبتلا
نمایند.
4. راه تنفس: امکان پذیر است (خصوصاً در غارهایی که خفاش آلوده زندگی می کند)
5. راه پیوند اعضاء: دو مورد انتقال در اثر پیوند قرنیه فردیکه مبتلا به هاري بوده و از قرنیه وي جهت 2 نفر استفاده
گردیده است، در سال 1373 در ایران گزارش شده است ).
6. انتقال از راه دستگاه گوارش: بعید است ولی حیوانات گوشتخوار ممکن است بندرت از خوردن لاشه حیوانات
تلف شده از بیماري هاري به این بیماري مبتلا شوند. ضمناً بایستی از خوردن گوشت و سایر فراورده هاي دام هاي
مبتلا به هاري خودداري شود.
7. انتقال از راه جفت: بعید نیست.
8. انتقال از طریق وسایل آلوده: بعید است.(چون ویروس هاري بیهوازي است)
9. انتقال بیماري از انسان به انسان: جز در یک بررسی که در سال 1985 در پاکستان بعمل آمده و تعدادي از
بچه هاي نوزاد که توسط یک نفر ختنه شده بودند و مبتلا به هاري شدند و بعداً معلوم شد که شخص ختنه کننده
مراحل آخر دوره کمون هاري را طی می نموده و بر طبق عادت سنتی مقداري از بزاقش را در محل ختنه می ریخته
مورد دیگري گزارش نشده است. با این وجود هنگام نگهداري و پرستاري از شخص مبتلا به هاري باید رعایت کلیه
جوانب احتیاطی به عمل آمده و ضمن استفاده از وسایل حفاظتی کامل ، لوازم و وسایل بیمار با دقت هر چه تمامتر ضد
عفونی گردد، ضناً پزشکان موظفند در مورد هر انسفالیت و فلجی با پرسش در مورد حیوان گزیدگی بیمار به بیماري
هاري نیز توجه نماید.