شنبه 1402/07/08

مردمی سازی و تقویت سمن ها در حوزه ی سالمندی

سازمان‌های مردم نهاد، گروه های جهادی و خیریه، نهادهایی هستند که  می توانند با تکمیل تلاش‌های دولت ‌و در  تعاملی هم افزا با نهادهای دیگر در پیشبرد اهداف توسعه در جامعه ایفای نقش نمایند. با عنایت به افزایش امید زندگی در کشور و افزایش تعداد مطلق سالمندان،  بر جامعه تأثیرات گسترده ای دارد که برخی از آنها عبارتند از:

• افزایش هزینه های سلامت: با افزایش تعداد سالمندان، شمار افرادی که در جامعه درگیر بیماری ها و اختلالات مزمن می شوند افزایش می یابد. این موضوع،  باعث افزایش هزینه های سلامت می شود.
• افزایش نیازهای مراقبتی: گروهی از سالمندان نیاز به مراقبت ویژه تری در مقایسه با افراد جوان تر دارند. این نیاز می تواند شامل نیاز به کمک برای انجام کارهای زندگی روزمره ی زندگی باشد. این امر بر عهده ی مراقبین سالمند است. مراکز نگهداری اقامتی سالمندان و ارائه خدمات مراقبتی باید برای تأمین نیازهای روزانه این جمعیت در نظر گرفته شوند.
• افزایش خطر ابتلا به بیماری های مزمن: با سالمندتر شدن جامعه، خطر بروز بیماری های مزمن مانند بیماری قلبی، دیابت، سرطان، نارسائی کلیوی، سندرم های سالمندی و نظایر آن افزایش می یابد. این بیماری ها به عنوان علل عمده مرگ و میر در سالمندان شناخته شده اند. توجه به این بیماری ها و نیازهای ناشی از افزایش شیوع آنها اهمیت دارد.
• افزایش نیاز به مسکن های مناسب برای سالمندان: با افزایش جمعیت سالمند، نیاز به مسکن های تخصصی و سازگار با نیازهای آنها افزایش می یابد. این امر می تواند به تحمیل هزینه های بیشتر به جامعه منجر شود.
• فشار بر سیستم رفاه اجتماعی: سالمندان با نیازهای مالی بیشتر و عدم توانایی برای کسب درآمد مناسب، فشار بیشتری بر سیستم رفاه اجتماعی می‌آورند. خدمات مهارت‌آموزی، تأمین مسکن مقرون به صرفه و پشتیبانی مالی به جامعه سالمندان نیاز است.
• انزوا و تنهایی در سالمندان: برخی از سالمندان با فراهم نبودن شبکه اجتماعی قوی، با مشکلات انزوا و تنهایی مواجه هستند. این موضوع می‌تواند منجر به افزایش مشکلات روانشناختی و افسردگی در این افراد شود.

پاسخگویی به مسائل فوق الذکر و مسائلی از این دست نیازمند توسعه ی زیر ساخت های لازم است. سازمان‌های مردم نهاد می توانند در کنار دولت، در بهبود وضعیت سالمندان از طریق کمک در حل مسائل اجتماعی، بهداشتی و اقتصادی مختلفی که سالمندان جامعه با آنها مواجه  هستند و حمایت از حقوق و کرامت آنها، تلاش ‌کنند.

سازمان‌های مردم نهاد  در اصل بر تامین حمایت و کمک به سالمندان در حوزه‌های مختلف تمرکز دارند. این سازمان ها می توانند در سیاستگذاری ها و قوانین مرتبط با سالمندی تاثیر گذار باشند، می توانند در ارتقاء  سواد سلامت سالمندان و ارائه برنامه های آموزش بهداشت نقشی موثر ایفا کنند، می توانند در دسترسی سالمندان به خدمات سلامت موثر باشند، این سازمان ها می توانند زمینه حمایت اجتماعی را فراهم کنند، . آنها همچنین می توانند خدمات مشاوره و پشتیبانی را به منظور حل مسائل بهداشت روان ارائه ‌دهند. سازمان‌های مردم نهاد ممکن است به سالمندان در دسترسی به منابع و فرصت‌های اقتصادی کمک کنند. این امر شامل برنامه‌های آموزش مهارت، آموزش حرفه‌ای و طرح‌هایی است که کسب و کاری برای سالمندان ترویج می‌کند. این تلاش‌ها در جهت توانمند سازی اقتصادی سالمندان بوده،  بهبود امنیت مالی و استقلال سالمندان را هدف قرار می‌دهد این سازمان ها همچنین می توانند در هدایت مسائل قانونی مرتبط با ارث، حقوق مالکیت، درخواست‌های بازنشستگی به سالمندان کمک کنند. آنها همچنین  می توانند در چارچوب‌های قانونی که حقوق و منافع سالمندان را حفاظت می‌کنند،  از حقوق آنان دفاع ‌کنند.

سازمان‌های غیردولتی می توانند با مطالعه، چالش‌ها و کاستی‌های خدمات سالمندان را  شناسایی نمایند. با راه‌اندازی پویش های آگاهی رسانی می توانند عموم را از حقوق، نیازها و سهم وظیفه سالمندان آگاه سازند و با تبعیض سنی و تصورات نامناسب در مورد سالمندی مقابله کنند.

سازمان‌های مردم نهاد می توانند  نقش حیاتی در ترویج فرهنگ حفظ کرامت در افراد سالمند داشته باشند. آنها  کمک می کنند سالمندان بتوانند با کرامت دوران سالمندی خود را تجربه کنند، دسترسی به خدمات ضروری داشته باشند و در بهبود کیفیت زندگی سالمندان نقش داشته باشند.

یکشنبه 1402/07/09

حمایت های اجتماعی، و اقتصادی و تکریم سالمندان

حمایت اجتماعی نقش مهمی در رفاه و سلامت روانی سالمندان ایفا می‌کند. این امر به معنای پشتیبانی است که شبکه اجتماعی افراد زمان نیاز به آنان ارائه می‌دهند. پژوهش‌ها نشان داده است که برخورداری از  یک سیستم حمایتی قوی می‌تواند تأثیر مثبتی بر سلامتی جسمی و روانی سالمندان داشته باشد.

انواع مختلفی از حمایت های  اجتماعی وجود دارد. این انواع را می‌توان به چهار دسته اصلی تقسیم کرد:

حمایت عاطفی: شامل ارائه  درک و همدلی با سالمندان است. این شامل گوش دادن به نگرانی‌های آنها، ارائه تشویق و ارائه هدایت در صورت نیاز است. حمایت عاطفی باعث می‌شود افراد در زمان‌های دشوار احساس ارزشمند مورد حمایت واقع شدن را داشته باشند کنند و از پشتیبانی اطرافیان برخوردار شوند.

حمایت ابزاری: این نوع حمایت، به ارائه کمک‌های عملی اشاره دارد. این حمایت ها می تواند مشتمل بر ارائه کمک‌های مالی، کمک در انجام امور روزمره یا ارائه منابع و اطلاعات باشد. پشتیبانی ابزاری با ارائه کمک‌های ملموس، به سالمندان کمک می کند تا بهتر با موقعیت‌های استرس زا سازگاری پیدا کنند.

حمایت اطلاعاتی: این نوع حمایت شامل ارائه راهنمایی و مشاوره است. افرادی که حمایت اطلاعاتی ارائه می‌دهند دانش، پیشنهادات و منابعی را به اشتراک می‌گذارند که دیگران را قادر می‌سازد تصمیمات آگاهانه بگیرند. پشتیبانی اطلاعاتی به افراد در حل مشکلات و انتخاب‌های بهتر کمک می‌کند.

حمایت اجتماعی می‌تواند از منابع مختلفی مانند خانواده، دوستان، همکاران و حتی جوامع آنلاین به دست آید. اندازه و کارایی شبکه حمایت اجتماعی یک فرد تأثیر زیادی بر روی رفاه او می‌گذارد.

تحقیقات متعدد نشان داده است که سالمندانی که یک سیستم پشتیبان قوی دارند، سلامت جسمی بهتری برخوردارند. آنها سطوح کمتری از استرس را تجربه می کنند، خطر بروز بیماری های مزمن  رد آنها کمتر است و سرعت بهبودی سریعتر از بیماری ها یا عمل جراحی را تجربه می کنند.

حمایت اجتماعی، نقش مهمی در پیشگیری از علائم اضطراب و افسردگی و کاهش آن دارد.  به افراد احساس تعلق می‌دهد و احساس انزوا را کاهش می‌دهد. برخورداری از حمایت و به اشتراک گذاری نگرانی ها به عنوان یک مانع در برابر استرس روانشناختی عمل می‌کند.

علاوه بر این، حمایت اجتماعی انعطاف پذیری و مکانیزم های مقابله را تقویت می‌کند. به افراد کمک می‌کند تا به طور مؤثری در مواجهه با موقعیت‌های چالشی عمل کنند و با شرایط جدید سازگار شوند. در مواجهه با دشواری، افرادی که شبکه حمایت اجتماعی دارند، معمولاً به سطح بالاتری از توانایی روانشناختی سازگاری دست می‌یابند.

در نتیجه، حمایت اجتماعی یک منبع ارزشمند در توسعه رفاه و سلامت روانی است. انواع مختلف حمایت اجتماعی شامل حمایت عاطفی، حمایت ابزاری و حمایت اطلاعاتی همگی به سازگاری، تطابق و توانایی مقاومت سالمندان بویژه در شرایط شوار و بحرانی کمک می کنند. ساخت و حفظ یک سیستم قوی از پشتیبانی برای افراد، منجر به کاهش استرس، کاهش خطر بروز مسائل سلامت جسمانی و روانی و بهبود کیفیت کلی زندگی آنها می شود.

برنامه های بازنشستگی،  اعطای تسهیلات مالی و اقتصادی  به سالمندان و برخورداری سالمندان از امنیت مالی مستلزم سیاست های حمایتی نهاد های ذیربط است.  

به واسطه حمایت های اجتماعی و نیز اقتصادی از سالمندان، موجبات تکریم سالمندان در جامعه فراهم می گردد.تکریم آنان نشان از تقدیر از این سرمایه های ارزشمندی دارد که می توانند با انتقال تجربیات خود به نسل های جوان ارزش های اخلاقی و فرهنگی باعث حفظ ارزش های اخلاقی و فرهنگی شده و به ایجاد جو آرامش و وحدت در جامعه منتج می شود. تکریم سالمندان یک وظیفه ی اخلاقی و اجتماعی است که همگی باید به آن پایبند باشیم.

دوشنبه 1402/07/10

آموزش و توانمند سازی سالمندان

با افزایش امید زندگی و كاهش مرگ و میر، با افزایش جمعیت سالمندان روبرو هستیم. سالمندی یك فرایند زیستی اجتناب ناپذیر است است كه طی آن افراد دچار کاهشی در ظرفیت های درونی یدن و در نتیجه آن افت عملکرد سیستم ها و ارگان های بدن      می شوند، این افت عملکرد ممکن است در گروهی از سالمندان منجر به ناتوانی آنان شود.  هرچند گذشت عمر و تبعات سالمندی را نمی توان متوقف نمود ولی می توان با بكارگیری روشها و مراقبت های مناسب از اختلالات و ناتوانی های دوران سالمندی پیشگیری نمود یا آنها را به تعویق انداخت تا سالمندان بتوانند از عمری طولانی همراه با سلامت و رفاه بهره مند شوند.

به مجموعه اقدامات و سیاست‌هایی که با هدف بهبود سلامت و کیفیت زندگی سالمندان صورت می‌گیرد،  توانمند سازی سالمندان اطلاق می گردد. براساس تعریف سازمان جهانی بهداشت، توانمندسازی در سالمندان شامل ایجاد شرایطی است که سالمندان در آن قادر به دستیابی به سطوح بالای سلامت جسمی و روانشناختی،  مشارکت فعال در جامعه، حفظ استقلال و خودکفایی باشند. برای دستیابی به این اهداف، اقدامات توانمندسازی در سالمندان  را می توان متناسب با نیازها و ویژگی‌های سالمندان به آنان ارائه نمود. مجموعه این اقدامات عبارتند از ارائه خدمات سلامتی، حمایتی ، آموزش و اطلاع‌رسانی مناسب، ایجاد فرصت‌های اشتغال و فعالیت‌های اجتماعی، تسهیل دسترسی به محیط‌های سالم و سازگار با نیازها و تضمین حقوق و مشارکت سالمندان در اجتماع. این رویکرد باعث ایجاد زندگی مستقل، ارتقاء رضایتمندی افراد سالمند و کاهش بار وابستگی آنان به دیگران می‌شود.

یکی از جنبه های حیاتی توانمند سازی سالمندان، اطمینان حاصل کردن از دسترسی آنان  به خدمات بهداشتی کافی است. با فراهم کردن خدمات بهداشتی قابل دسترس و با کیفیت بالا می توانیم از طریق فعالیت های پیشگیرانه شامل آموزش های شیوه ی زندگی سالم و  تشخیص به هنگام و درمان مشکلات سلامتی  سالمندان، زندگی فعال و سالمی را برای آنان فراهم کنیم. با سالمند شدن افراد، نیازهای بهداشتی آنها پیچیده تر می شود و  نیز گروهی از آنان نیاز به مراقبت های تخصصی پیدا می کنند.

علاوه بر این، نهاد های متولی رفاه جامعه با تشخیص و مقابله با چالش های اجتماعی و اقتصادی که سالمندان با آنها روبرو میشوند و میتواند تأثیر بسزایی بر کیفیت زندگی کلی آنها داشته باشد در توانمند سازی سالمندان نقش خود را ایفا نمایند. باید محیطی حمایت کننده ایجاد کنیم که به برقراری ارتباطات اجتماعی سالمند کمک کند، فرصت هایی برای ادامه آموزش و رشد  او فراهم نماید و امنیت مالی سالمندان را تضمین کند.

یکی دیگر از  جنبه های توانمند سازی سالمندان حمایت از سیاست ها و قوانینی است که حقوق آنها را حفظ و تضمین نماید. این شامل مقابله با تبعیض سنی  و تصویر سازی های منفی کلیشه ا ی در خصوص سالمندی است که می تواند مشارکت سالمندان در جامعه را محدود کند. مسئولیت ما است که مطمئن شویم سالمندان فرصت های یکسان و دسترسی به منابع دارند تا زندگی هدفممند و رضایتبخشی را تجربه  نمایند.

سالمندان دارای ثروتی فراوان از دانش، تجربه و حکمت هستند که می تواند به بهبود جامعه کمک بزرگی کند. آنها زندگی درازی را تجربه کرده اند، احتمالاً با چالشهای بسیاری روبرو شده اند و دیدگاهی منحصر به فرد نسبت به زندگی دارند. با توانمند سازی سالمندان و فعال نگاه داشتن آنان در جامعه، نه تنها از این منبع ارزشمند بهره برداری میکنیم بلکه احترام و قدردانی خود را نسبت به آنان نشان می دهیم.

توانمند سازی سالمندان، یک تلاش حیاتی است که نیازمند تلاش جمعی ما است. با قدردانی از آنان، مقابله با چالش های منحصر به فردشان و ترویج جامعه ای حمایتگر، میتوانیم جامعه ای را خلق کنیم که کرامت و استقلال شهروندان سالمند خود را حفظ می کنند.

سه شنبه 1402/07/11

سیاست گذاری و راهبری و همکاری بین بخشی در  امور سالمندان

تجربه سالمندی، مرهون پیشرفت و رشد تکنولوژی، گسترش و مراقبت های بهداشتی اولیه ، پیدایش تکنولوژی جدید در پیشگیری ،تشخیص و درمان بیماریها ، بهبود شرایط اقتصادی- اجتماعی و به دنبال آن کاهش مرگ و میر و افزایش امید زندگی است این در حالی است که این موفقیت بزرگ ، بدون برنامه ریزی، آمادگی و سیاست گذاری صحیح میتواند به یکی از چالش های بزرگ کشور تبدیل شود.

 از آنجا که افزایش جمعیت سالمند در کشور ما از شتاب بسیاری برخوردار است، سیاست گذاری و برنامه ریزی سیاسی- اقتصادی مبتنی بر تغییرات سنی جمعیت، در پاسخگویی به نیازهای آحاد جامعه از جمله سالمندان، بسیار حائز اهمیت است. برنامه ریزی برای داشتن سالمندان توانمند، فعال و سالم در فاز جمعیتی آینده ، می تواند سالمندی را تبدیل به یک فرصت مناسب برای جامعه کرده و از بسیاری از مشکلات اجتماعی و اقتصادی که ممکن است با سالمندی جمعیت ایجاد شود ، جلوگیری نماید. سیاستگذاری و برنامه ریزی جامع، باید متناسب با ویژگی های همه جانبه این گروه سنی انجام شود. حفظ و ارتقاء جوانی جمعیت، اصلی ترین راهبرد حفظ کرامت سالمندی و ارائه خدمات مطلوب به سالمندان عزیز می باشد.

سیاستگذاری در حوزه سالمندی، به عنوان یک فرآیند حائز اهمیت در نظام سیاسی و اجتماعی به منظور تعیین راهبرد ها، اهداف و برنامه های مربوط به سالمندان است. سیاست ها باید بر اساس اطلاعات علمی و تجربه های مستدل ارائه شوند تا به نتایج مثبتی منجر شوند.

روند طی شده در سیاستگذاری برای سالمندان، نیازمند آگاهی از شواهد مربوط به واقعیت های اجتماعی و جمعیت شناختی جامعه است. بررسی ساختار سنی جامعه و نیازهای آینده، از جمله مواردی است که باید در سیاستگذاری سالمندان در نظر گرفته شود. راهبری مؤثر به توازن بین مراقبت های بهداشتی، حمایت اجتماعی، ارتقای سلامت و بهره وری اقتصادی توجه می کند.

سیاستگذاری در امور سالمندان، نیازمند تعامل و هماهنگی بین سازمان ها، نهادها و سیاستگذاران است. این همکاری ها باید بر اساس داده ها و شواهد علمی صورت گیرد و با هدف ارائه مشاوره، ارزیابی و بهبود عملکرد در امور سالمندان انجام شود.

سند ملی سالمندان با هدف پاسخ هماهنگ به چالش ها و فرصت های افزایش تعداد سالمندان کشور به عنوان چارچوبی برای هدایت سیاستگذاری ها، برنامه ها و فعالیت های مرتبط با امور سالمندان تهیه شده است.   هدف اصلی سند ایجاد جامعه ای بدون تبعیض سنی و رسیدن به بهترین پیامد برای همه سنین است. بر مبنای این سند، دولت با فراهم کردن یک چارچوب عملیاتی ، راهبری ، هماهنگ سازی و حمایت تمامی سازمان ها، گروه ها و نهاد ها را برای پرداختن به موضوع مهم و پیچیده سالمندی حمایت خواهد کرد. دستگاه های عضو شورای ملی سالمندان باید برنامه ها و فعالیت های مرتبط با سالمندی دستگاه خود را منطبق بر سند ملی سالمندان کشور تدوین نمایند. این دستگاه ها باید با تعاملی هم افزا، هماهنگ و با تعاملات بین بخشی سازنده در راستای تحقق اهداف سند ملی سالمندان تلاش کنند.

اهداف سند مذکور که با توجه به اسناد بالا دستی ( قانون اساسی و سیاست های ابلاغی مقام معظم رهبری در حوزه سلامت و سیاست های کلی جمعیت) و بررسی وضعیت موجود و شرایط مطلوب تدوین شده است ، برقراری عدالت در تامین سلامت و رفاه اجتماعی حوزه سالمندان است . مهمترین  جهت گیری های لحاظ شده در هر هدف جهت تعیین راهبردهای  و سیاست های اجرایی شامل موارد ذیل می باشد:

1-ارتقا سطح فرهنگی جامعه در خصوص پدیده سالمندی  که راهبردهای آن  مشتمل است بر استفاده از ظرفیت های رسانه ها در راستای ارتقای منزلت سالمندان و بهره مندی از توان دستگاه های اجرایی و ظرفیت های بخش خصوصی، تعاونی و سازمان های مردم نهاد در راستای احیا و ارتقای منزلت سالمندان است.

2-توانمند سازی سالمندان که راهبرد های آن شامل آموزش و مهارت آموزی فرد و مراقبین سلامت سالمندان  و ایجاد توسعه محیط های توانمند ساز و توسعه مشارکت اجتماعی سالمندان است.

3- حفظ و ارتقاء سلامت جسمی روانی اجتماعی و معنوی سالمندان که راهبردهای آن شامل توسعه کمی و کیفی اقدامات پیشگیرانه و خدمات درمانی، توسعه کمی و کیفی خدمات توان بخشی و خدمات سلامت معنوی و معنا داری زندگی برای سالمندان  است.

4-تقویت حمایت های اجتماعی برای ارتقاء سرمایه های اجتماعی که راهبرد های آن شامل تامین معیشت   خدمات مالی به سالمندان و توسعه و تقویت خدمات نگهداری از سالمندان و حمایت از توسعه خدمات اجتماعی، دینی ، معنوی ، فرهنگی، هنری ، تفریحی و سیاحتی سالمندان است.

5- توسعه زیر ساخت های مورد نیاز در امور سالمندی که راهبرد های آن شامل تامین سرمایه انسانی و توسعه فناوری در خدمت رسانی به سالمندان، مدیریت آمار و اطلاعات سالمندان و نهاد سازی در حوزه سالمندی است.

6-تامین منابع مالی پایدار برای نظام حمایتی از سالمندان که راهبرد های آن مشتمل است بر تامین منابع مالی مورد نیاز برای اجرای سند و خدمات حوزه سالمندی و تخصیص عادلانه و بهینه منابع  مالی .

با وجود اینکه سند ملی سالمندان، یک چارچوب خوب برای هدایت سیاست ها در حوزه ی سالمندی است، چالش های عمده ای نیز در مسیر اجرایی کردن سند ملی سالمندان وجود دارد که مهمترین آنها عبارتند از :

• فقدان برنامه عمل ملی برای سند ملی سالمندان
• وجود نداشتن ضمانت قانونی در اجرای مفاد سند
• نبود اعتبار مشخص برای هر نهاد/ سازمان عضو شورای ملی سالمندان به منظور اجرایی کردن سند
• نیاز به تقویت ساختاری و عملکردی دبیرخانه شورای ملی سالمندان
• در اولویت نبودن حوزه سالمندی برای سیاستگذاران بالا دستی

با پرداختن به چالش های یاد شده امکان سیاستگذاری هماهنگ بین وزارتخانه ها و نهاد های عضو شورای ملی سالمندان فراهم   می گردد.

همکاری با سازمان‌های غیردولتی: سازمانهای مردم نهاد و غیردولتی نقش مهمی در ارائه خدمات به سالمندان دارند. همکاری با این سازمانها می‌تواند شامل تأمین منابع مالی، ارائه خدمات به محل زندگی سالمندان، بهبود شبکه حمایت اجتماعی و آموزش و آگاهی ‌بخشی در زمینه سالمندی باشد.

همکاری با نهادهای خصوصی: بخش خصوصی نیز می‌تواند در ارائه خدمات به سالمندان دخیل شود. مثلاً، بیمارستانها و مراکز نگهداری اقامتی سالمندان خصوصی، شرکت های دارویی و شرکتهای فناوری سلامت می‌توانند با بخش دولتی همکاری کنند تا خدمات بهتری به سالمندان ارائه کنند.

همکاری با جوامع محلی: جوامع محلی وقتی که در مراقبت و حمایت از سالمندان مشارکت کنند، می‌توانند راهکارهای موثری برای حمایت از این افراد ارائه کنند. مثلاً، تشکیل شبکه‌های اجتماعی محلی، تربیت و آموزش افراد در خصوص نیازها و مشکلات سالمندان می‌توانند نمونه‌هایی از این همکاری باشد.

به طور کلی همکاری های بین بخشی در امور سالمندان، برای ارتقای سطح خدمات و مراقبت ارائه شده به سالمندان ، ارتقاء سلامت ، مشارکت اجتماعی و بهبود کیفیت زندگی آنان  ضروری است. امید است با اهتمام بیش از پیش سیاستگذاران حوزه سلامت سالمندان در نهاد های مختلف ، زمینه همکاری ها  تعاملات هم افزا و نیل به اهداف تعیین شده در سند ملی  سالمندان  محقق گردد.

 چهارشنبه 1402/07/12

رسانه، آگاهی بخشی و فرهنگ سازی

سالمند شدن جمعیت در حال حاضر یک واقعیت جهانی است. جمعیت افراد مسن به طور قابل توجهی در حال افزایش است . لذا حفظ و ارتقاء سلامت آنها در کلیه ابعاد (جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی )آنها در اولویت جهانی خواهد بود. رسانه  می تواند به عنوان یک ابزار مهم برای آگاهی رسانی به سالمندان و ارتقاء  سواد سلامت سالمندان نقش خود را ایفا نماید.

سازمان جهانی بهداشت به تازگی در گزارشی سواد سلامت را به عنوان يكـي از بزرگ ترین تعيين کننده هـاي سلامت معرفی نموده اسـت . ايـن سازمان همچنين دركنفرانس جهـاني ارتقـاء سـلامت در مكزيــك، ســواد ســلامت را بــه صــورت مهــارتهــاي شناختي و اجتماعي معرفي نمود كه تعيين كننده انگيزه و قابليــت افــراد بــراي دســتيابي، درك و بــه كــارگيري اطلاعات مي باشد به گونه اي كه منجر به حفـظ و ارتقـاء سلامت آنها مي شود.

سواد سلامت توانایی درک اطلاعات سلامت با هدف انتخاب درست در راستای ارتقای سلامت است، به زبان ساده تر یعنی این که بتوانیم از آموخته های مفاهیم سلامت در راستای خود مراقبتی و ارتقای سلامت استفاده کنیم. سواد سلامت در واقع مجموعه ‌ای از دانسته ‌ها و آگاهی ‌ها است که برای تمام افراد جامعه، از یک شهروند عادی گرفته تا یک متخصص در این حوزه، ضروری است. این مجموعه آگاهی ‌ها کمک می ‌کنند تا تک‌ تک افراد جامعه و در نهایت کل یک جامعه زندگی سالم ‌تری را تجربه کنند.سواد سلامت از آن جهت اهمیت دارد که سلامت افراد و ایمنی و کیفیت مراقبت های بهداشتی را شکل می دهد. سواد سلامت برای مردم جوامع  اهمیت دارد زیرا بر توانایی آنها در تصمیم گیری و اقدام برای مدیریت سلامت و مراقبت های بهداشتی آنها تأثیر می گذارد.

زندگی سالم ‌تر با در اختیار داشتن سواد سلامت به افزایش امید به زندگی و ارتقای کیفیت زندگی منجر می ‌شود، به این معنی که با حفظ بیشتر سلامتی بر اساس اطلاعات درست، می ‌توان از امکانات بیشتری در زمان طولانی ‌تر بهره برد و کیفیت بالاتری از زندگی را تجربه کرد.  تمرکز عمده ی سواد سلامت بر این موضوع است که «چگونه زندگی کنیم که سالم ‌تر بمانیم؟

 مسئولیت سواد سلامت هم بر عهده ارائه دهندگان خدمات بهداشتی و هم افراد است. این یک ابزار فرهنگ سازی برای حفظ و ارتقای سلامت است. سواد سلامت دانش افراد را در مورد سلامت از طریق مراحل خواندن، گوش دادن ، تجزیه و تحلیل ، تصمیم گیری، مشارکت در تصمیم گیری ها و تطبیق آن با زندگی خود پوشش می دهد. سواد سلامت فقط توانایی خواندن نیست. بلکه نیاز به یک گروه پیچیده از مهارت های خواندن ، گوش دادن ، تجزیه و تحلیل و تصمیم گیری و توانایی به کارگیری این مهارت ها در وضعیت های مختلف سلامتی دارد. 

سازمان بهداشت جهانی، از موضوع سواد سلامت، به‌ عنوان یکی از مهم ‌ترین شاخص‌ های سلامت در کشورها یاد کرده و از کشورها خواسته است که به این مهم توجه کافی داشته باشند، به همین دلیل، کشورهایی که دارای نظام سلامت کارآمد هستند، برای افزایش سطح سواد سلامت مردم، سیاستگذاری می‌ کنند و برنامه دارند.

به نظر می ‌رسد با توجه به اهمیت موضوع سواد سلامت، متولیان سلامت در تمام کشورها باید برنامه ‌های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت برای این مهم طراحی کنند و با یاری رسانه‌ ها در مسیر افزایش سطح سواد سلامت مردم بکوشند.

همانگونه که می دانیم رسانه های ارتباطی، ابزارهایی هستند که برای ذخیره و ارائه اطلاعات یا داده ها استفاده می شوند. این اصطلاح به اجزای صنعت ارتباطات رسانه های جمعی مانند رسانه های مکتوب ، انتشارات ، رسانه های خبری ، عکاسی ، سینما ، پخش (رادیو و تلویزیون) ، رسانه های دیجیتال و تبلیغات اشاره دارد. رسانه ها می توانند ابزاری قدرتمند برای افزایش سواد سلامت باشند . آنها به متولیان سلامت جامعه کمک می کنند تا اطلاعات سلامتی را به گونه ای که بیماران و عموم مردم آن را درک کنند ، به مردم انتقال دهند. رسانه ها ار جمله رسانه های دیجیتال همچنین می توانند راهی عالی برای برقراری ارتباط مستقیم متخصصان و مردم با یکدیگر باشند.علی رغم اینکه رسانه یکی از بخشهای مهم در زمینه سلامت و سواد سلامت است ولیکن در دنیای کنونی با پدیده ای به نام انفودمیک مواجهیم. Infodemicواژه  ترکیبی از واژه های "اطلاعات" و "اپیدمی" است که معمولاً به گسترش سریع و گسترده اطلاعات دقیق و نادرست در مورد چیزی مانند بیماری اشاره دارد. از آنجا که حقایق ، شایعات و ترسها با هم مخلوط و پراکنده می شوند ، یادگیری اطلاعات ضروری در مورد یک مسئله دشوار می شود. Infodemic در سال 2003 ابداع شد و در زمان COVID-19 دوباره مورد استفاده قرار گرفت.این امر شامل تلاش های عمدی برای انتشار اطلاعات اشتباه برای تضعیف واکنش سلامت عمومی و پیشبرد برنامه های جایگزین گروه ها یا افراد است. اطلاعات غلط یا نادرست می تواند برای سلامتی افراد مضر باشد ، دستاوردهای ارزشمند سلامتی را تهدید کند و منجر به رعایت ضعیف اقدامات بهداشت عمومی شود ، بنابراین به عنوان مثال توانایی کشورها برای متوقف کردن همه گیری را به خطر می اندازد. مفاهیم اینفودمیک در مورد همه گیری COVID-19 به یک موضوع رایج تبدیل شد و نشان داد که نقش رسانه ها در دخالت در مشکلات سلامتی چقدر مهم است. بنا براین برخورداری از سواد رسانه ای، مقدمه ی ارتقاء سواد سلامت است. سواد رسانه عبارتست از توانایی دسترسی ، تجزیه و تحلیل ، ارزیابی و ایجاد رسانه است. افراد دارای سواد رسانه ای بهتر می توانند پیامهای پیچیده ای را که از تلویزیون ، رادیو ، اینترنت ، روزنامه ها ، مجلات ، کتابها ، بیلبوردها ، بازیهای ویدیویی ، موسیقی و سایر اشکال دیگر رسانه ها دریافت می کنیم ، درک کنند. سواد رسانه ای مهارت هایی را در اختیار افراد قرار می دهد که به آنها کمک می کند تا در مورد رسانه ها به طور انتقادی فکر کنند. همچنین مهارت های دیگر قرن 21 مانند خلاقیت ، همکاری و ارتباطات و همچنین افزایش مهارت های سواد دیجیتال از طریق تعامل با رسانه ها ، اطلاعات و فناوری را پرورش می دهد. بنابر این با دارا بودن سواد رسانه ای،  افراد قادر خواهند بود سو گیری های احتمالی و اخبار جعلی را تشخیص دهند .

در مجموع می توان گفت با افزایش سواد سلامت ، افراد به حقوق خود واقف می شوند و می توانند در این زمینه به مطالبه گری بپردازند.  مطالبه داشتن و ابزار و پیگیری آن، مطالبه گری نامیده می شود.  مطالبه گری در پی کمال و آرمان گرایی است و سبب می شود تا تمامی افراد جامعه ، حس مشارکت پذیری در آنها تقویت شده و خود را نیز جزئی از بازوی نظارتی و شفاف سازی بدانند. زمانی که در جامعه مطالبه گری نهادینه شد ، به صورت غیرقابل باوری جامعه به سمت رشد و تعالی میل می کند. در این مورد نیز رسانه ها می توانند صدای مردم در مطالبه گری های مرتبط با سلامت باشند نقش خود را باز هم در ارتقاء سلامت جامعه ایفا نمایند.

پنجشنبه 1402/07/13

دسترسی عادلانه به خدمات

دسترسی عادلانه به خدمات در دوران سالمندی به عنوان یک مسئله اجتماعی  قابل توجه است. این مفهوم به معنای ایجاد شرایط اجتماعی و  اتخاذ نظام هایی است که تمام افراد سالمند بدون تبعیض بتوانند به خدمات و مزایای متفاوتی مانند بهداشت، درمان، مسکن، حمایت اجتماعی و اقتصادی نیازمندی خود دسترسی داشته باشند. این مفهوم بر اساس اصل عدالت و برابری در توزیع منابع بنیادی استوار است.

دسترسی عادلانه به خدمات در دوران سالمندی از اهمیت بالایی برخوردار است؛ زیرا بر اساس روند رو به رشد جمعیت سالمند در کشور، نیازمندی‌های این گروه روز به روز در حال افزایش است. با افزایش امید زندگی و بهبود شرایط  سلامتی، تأمین خدمات مناسب در این دوره از زندگی تاثیر مثبت بر کیفیت زندگی سالمندان و جامعه به طور کلی دارد.

دسترسی عادلانه و برابر به خدمات برای افراد در دوران سالمندی ضروری است. این موضوع نه تنها اخلاقی است، بلکه تنش‌های اجتماعی و اقتصادی را هم کاهش می‌دهد. دسترسی عادلانه به خدمات سالمندی، در تحقق اهداف ذیل موثر است :

تحقق عدالت اجتماعی: دسترسی غیرعادلانه به خدمات سالمندی می‌تواند نسبت به افراد مستحق تبعیض ایجاد کند و موجب نابرابری اجتماعی شود. اصل عدالت اجتماعی و تضمین حقوق تمامی افراد برابر دریافت خدمات سالمندی باعث کاهش تنش‌های اجتماعی و افزایش همبستگی اجتماعی می‌شود.

تحقق حقوق  سالمندان: دسترسی عادلانه به خدمات یکی از حقوق سالمندان است. همه انسان‌ها، بدون تبعیض سنی، جنسیت، نژاد و نظایر آن، حق بهره‌مندی از خدمات سالمندی با کیفیت و مناسب را دارند. احترام به حقوق  سالمندان این فرصت را فراهم می آورد تا افراد در دوران سالمندی به طرز عادلانه از خدمات لازم برخوردار شوند.

تحقق پیشرفت: دسترسی عادلانه به خدمات سالمندی مهمترین عنصر برای تحقق توسعه اجتماعی و اقتصادی پایدار است. سرمایه‌گذاری در خدمات سالمندی، بهبود شرایط زندگی سالمندان، ایجاد اشتغال و رشد اقتصادی را پدید می‌آورد. این باعث می‌شود که افراد بزرگسال بتوانند در جامعه فعالیت کنند و به جامعه خدماتی ارائه دهند.

ورود به چرخه سالمندی می‌تواند برای بسیاری از افراد نیازهای جدیدی را ایجاد کند، از جمله نیازهای بهداشتی، پزشکی، مسکن، حمایت اجتماعی، فرهنگی و ورزشی. بنابراین، دولت‌ها و جوامع مسئولیت دارند تا سازوکارها و سیاست‌هایی را برای دسترسی عادلانه به این خدمات ارائه دهند.

ایجاد فرصت های اشتغال و تامین درآمد مناسب برای سالمندان نیز جزء اهداف دسترسی عادلانه به خدمات در این دوران محسوب می‌شود. با توجه به تجربه، مهارت‌ها و استعدادهای سالمندان، ایجاد فرصت های شغلی و کسب و کارهای کوچک می‌تواند به افزایش رفاه و  عدالت اقتصادی برای این گروه سنی کمک کند.

علاوه بر این، حمایت اجتماعی و برخورداری از  امکانات عمومی نیز جزء ضروری دسترسی عادلانه به خدمات در دوران سالمندی است. مسائلی مانند ساخت و تعمیر مسکن، حمل و نقل عمومی و فرصت‌های تفریح و فعالیت فیزیکی برای سالمندان اهمیت بسیاری دارند و در ایجاد یک زندگی با کیفیت و عادلانه برای آنها اثرگذارند.

دسترسی عادلانه به خدمات در دوران سالمندی نیازمند فرآیندها و سیاست‌های مناسب در حوزه سلامت، اقتصاد، سیاست‌های اجتماعی و قوانین است. یکی از مفاهیم کلیدی در این زمینه، تأمین خدمات بهداشتی و درمانی مناسب برای سالمندان است.

با توجه به ویژگی‌ها و نیازهای سلامتی این گروه سنی، ارائه خدماتی مانند پیشگیری، تشخیص و درمان بیماری‌ها، و مراقبت های تسکینی و نگهداری در منزل بسیار حیاتی است. همچنین، ارائه خدمات پشتیبانی در زمینه روانشناختی و اجتماعی نیز به تسهیل دسترسی عادلانه به خدمات در دوران سالمندی کمک می‌کند.

عدالت در سلامت یکی از موضوعات حائز اهمیت در دوران سالمندی است. با توجه به تغییرات جسمی و شایع شدن بیماری‌های مزمن مرتبط با سن، سالمندان به طور ویژه نیازمند محافظت و مراقبت دقیق از سلامت خود هستند.

عدالت در سلامت برای سالمندان به معنای ایجاد دسترسی برابر به خدمات بهداشتی و درمانی است. این به معنای این است که همه سالمندان باید بتوانند از خدمات پزشکی، درمان و داروها برخوردار شوند، بدون تبعیض و تفاوت در رفاه و استطاعت مالی. این امر، تضمین کننده ی آن است که نیازهای پزشکی و بهداشتی آن‌ها مورد توجه و پوشش قرار گیرد.

برای تحقق عدالت در سلامت برای سالمندان، ایجاد شرایط اجتماعی مساعد ضرورت دارد. سالمندان نیازمند فضای پشتیبانی اجتماعی هستند که در آن احترام و توجه به نیازها و حقوق آن‌ها حفظ شود. در این شرایط، آسیب های اجتماعی مانند سوءتغذیه، انزوا، بی‌خانمانی و تبعیض‌های سنی کاهش می‌یابد. بنابراین، عدالت سلامتی برای سالمندان شامل ایجاد فرصت‌های اجتماعی مساعد و برابر در تصمیم‌گیری‌های سلامت می‌شود.

عدالت در سلامت برای سالمندان بر ارائه خدمات مراقبتی و پشتیبانی بیشتر تاکید می کند. سالمندان به علت نیازهای ویژه خود در زمینه‌هایی مانند مراقبت در منزل، پشتیبانی از حرکت و تغذیه مناسب، نیازمند دسترسی به خدمات و نظارت مناسب هستند. از این جهت باید به منظور تامین این خدمات و تأمین منابع لازم برای رفاه آن‌هامداخلات لازم انجام گیرد.

در خاتمه، مراقبت و عدالت در سلامت برای سالمندان به معنای تأمین حقوق سالمندان و حفظ و ارتقاء کیفیت زندگی مناسب برای آن‌ها است. با توجه به مسئولیت اجتماعی جامعه در قبال سالمندان و زمینه‌های مورد نیاز آن‌، ایجاد عدالت در سلامتی برای سالمندان باعث تضمین حقوق اساسی و بهبود کیفیت زندگی آن‌ها می‌شود.

به طور کلی، عدالت در دسترسی به خدمات برای سالمندان، به ایجاد دسترسی برابر به خدمات و فضای اجتماعی پشتیبانی کننده،  می‌پردازد. تضمین عدالت  در دسترسی به خدمات برای سالمندان، نشاندهنده تعهد جامعه به سالمندان و ارزش‌های انسانی است.

جمعه 1402/07/14

مشارکت سالمندان در خانواده و جامعه

مشارکت اجتماعی به معنای فعالیت‌هایی است که افراد در جامعه انجام می‌دهند تا به بهبود و توسعه زندگی اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی کمک کنند. این نوع فعالیت‌ها می‌تواند به صورت داوطلبانه صورت بگیرد و در حوزه‌های مختلفی مانند محیط زیست، سلامت، تعلیم و تربیت، حمایت از افراد ناتوان و آسیب‌دیده، توسعه اقتصادی و نظایر آن انجام شود. هدف اصلی مشارکت اجتماعی ایجاد تغییرات مثبت در جامعه، تقویت ارتباطات اجتماعی و ایجاد  حس همبستگی و تعلق اجتماعی است.

مشارکت اجتماعی، مسئله ای بسیار حائز اهمیت است زیرا مشارکت در فعالیت های اجتماعی و شمول در جامعه (Social inclusion) می تواند بر سلامت روانی و جسمانی سالمندان تأثیر زیادی داشته باشد. مشارکت اجتماعی در سالمندان یکی از پر کاربردترین روش ها برای حفظ سلامت روانی و معنوی آنها است. شرکت در فعالیت های اجتماعی می تواند احساس معنویت و رضایتمندی از  زندگی را افزایش دهد. از طرف دیگر، شمول اجتماعی به سالمندان اجازه می دهد تا از شبکه های اجتماعی خود حمایت بیشتری دریافت کرده و احساس ارتباط و ارزشمند بودن داشته باشند.

بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، مشارکت اجتماعی در سالمندان می تواند به بهبود سلامت عمومی و کاهش خطر ابتلا به بیماری ها کمک کند. شرکت در فعالیت های اجتماعی می تواند مانع از انزوای اجتماعی و تنهایی شده  و در نتیجه،  جنبه های سلامت روانشناختی و جسمانی را تقویت کند.

یکی دیگر از فواید مشارکت اجتماعی در سالمندان، افزایش حفظ عملکرد شناختی است. مشارکت در گروه های اجتماعی، عملکرد شناختی و حافظه را تقویت می کند و از افت عملکرد شناختی جلوگیری می کند.

در نهایت، کاهش خطر افسردگی و اضطراب از دیگر فواید مشارکت اجتماعی در سالمندان است.

مشارکت سالمندان در خانواده به عنوان یکی از مسائل اجتماعی مهم شناخته می‌شود. هر چند که نقش و مشارکت سالمندان در خانواده در هر فرهنگ و جامعه‌ متفاوت است اما معمولاً سالمندان نقش‌های جدی و رسمی در خانواده را دارند. آن‌ها می‌توانند به عنوان مرجع یا ستون استوار خانواده عمل کنند و نقش‌های سرپرستی و تدبیر امور را بر عهده داشته باشند. همچنین، سالمندان می‌توانند به عنوان مشاوران خانواده عمل کنند و در تصمیم‌گیری‌های خانوادگی نقش مهمی را ایفا کنند.

مشارکت سالمندان در خانواده، به میزان علاقه و شرکت آنها در فعالیت‌ها و تصمیم‌گیری‌های خانوادگی اشاره دارد. در بسیاری از فرهنگ‌ها، سالمندان به عنوان مرجع و پرچمدار تجربه به حساب آمده و نقش مشورتی و راهنمایی را به عهده می‌گیرند. این مشارکت می‌تواند شامل تصمیم‌گیری‌های مهم خانوادگی، حل و فصل اختلافات، نظارت بر فرزندان و ارائه مشاوره در امور زندگی روزمره باشد.

سالمند و همبستگی در بستر خانواده

مفهوم همبستگی خانوادگی عبارت است از حس آرامش و رضایت مندی از روابط خانوادگی بر اساس قدردانی،  رضایت مندی از  روابط خانوادگی در گذشته، حال و آینده، احساس نزدیکی عاطفی با اعضاء خانواده شامل چندین نسل، حتی اگر از نظر جغرافیایی از هم دور باشند و یا تعارضی را تجربه کرده باشند. سالمندان خانواده در چنین فضایی مورد قدردانی قرار می گیرند، احساس ارزشمندی  و مفید بودن می کنند.

همبستگی در خانواده مستلزم احساس دو جانبه تعهد طولانی مدت در روابط خانوادگی و بازسازی آن به هنگام گذار از دوره های مختلف زندگی است. فرزندان مسئولیت کمک به والدین سالمند و مراقبت از آنها را می پذیرند و والدین متقابلاً  حمایت آنان را      می پذیرند.

در چنین بافتی روابط خانوادگی استمرار می یابند و به سمت بلوغ پیشرفت می کنند. این گذار بستگی به توانایی اعضاء خانواده در برقراری روابط بالغ- بالغ بین والدینی که در سنین سالمندی هستند  و فرزندان بالغشان دارد. در چنین فضایی حمایت دو جانبه صورت می گیرد و والدین در هنگام نیاز از درخواست کمک احساس تحقیر نمی کنند.

درغیر اینصورت و در صورت تداوم الگوی حاکم روابط گذشته بین اعضاء خانواده، بدون در نظر گرفتن تغییراتی که در نتیجه ی گذشت زمان خواه ناخواه در نقشها و الگوی روابط رخ می دهد ، روابط دچار تعارض و گسست می شوند و پیوندهای افراد خانواده گسسته می شود.

سالمندان خانواده به خانواده خود که متشکل از چند نسل است حس تعلق دارند. آنان این احساس تعلق را از طریق بازگویی تاریخچه خانواده، به اشتراک گذاشتن علائق و ارزشها، و مشارکت در فعالیتها و مراسم خانوادگی حفظ می کند. این فرایند نوعی التفات و لطف به نسل جدید نیز محسوب می شود و به نسل جدید هویت می بخشد.  سالمندان در چنین فضایی احساس رضایت مندی می کنند، حس می کنند که وظیفه خود را به درستی انجام داده و در انتقال تجربیات به نسل آینده مشارکت داشته اند،  احساس حرمت می کند و حس می کنند نقش معنا داری در خانواده خود ایفا کرده است.

خوشبختانه ما در جامعه ای با فرهنگ غنی زندگی می کنیم که حرمت سالمندان و حمایت از آنان در آن توصیه شده است. در ضمن این فرهنگ متاثر از تعالیم مذهبی دین مبین اسلام است که بارها در کتاب آسمانیش به لزوم حفظ حرمت و کرامت سالمندان و حمایت از آنها توسط فرزندان تاکید می کند.

هرچند ممکن است در همه موارد بهترین فضا برای مراقبت از سالمند، محیط منزل نباشد اما این حمایت خانواده از سالمند و یکپارچگی خانوادگی را باید به بهترین نحو ممکن حفظ نمود. در واقع  نحوه تعامل با سالمندان، تصویری از آینده را در مقابل دیدگان نسل حاضر ترسیم می کنند. حفظ یکپارچگی خانوادگی به عنوان یک ارزش، حفظ همبستگی میان سالمند و خانواده اش  تصویر آینده ای سرشار از امنیت خاطر و رضایتمندی را به ذهن متبادر می سازد و از این رو اهمیت بسزایی در وضعیت  خانوادگی و نیز جایگاه اجتماعی سالمندان دارد.