تزریق واکسن کووید19 در شرایط خاص
من اخیرا با فردی که مبتلا به کووید 19 بوده است تماس داشتهام آیا مجاز به تزریق واکسن هستم؟
اگر اخیراً با فرد مبتلا به بیماری کووید-19 را تماس داشتهاید ابتدا باید تست PCR انجام دهید. در صورت مثبت بودن تست PCR، نباید واکسن تزریق کنید. در صورتی که تست PCR منفی باشد، برای مدت 14-7 روز باید از نظر بروز علایم کووید-19 پایش شوید. اگر علایم بعد از این مدت بروز نکند، واکسیناسیون را میتوانید انجام دهید.
آیا امکان ابتلا به بیماری کووید19 بعد از تزریق نوبت اول واکسن وجود دارد؟
بله، لازم به ذکر است تزریق واکسن کووید19 به هیچ عنوان باعث بروز بیماری کووید-19 در افراد نمیشود. با توجه به اینکه ایمنیزایی واکسنها چند هفته بعد از تزریق نوبت اول آغاز و 2 هفته بعد از نوبت دوم کامل میشود، بنابراین ممکن است اگر شخص بلافاصله قبل یا دقیقاً پس از واکسیناسیون در معرض ویروس کووید 19 قرار بگیرد بیمار شود. این به این دلیل است که واکسن وقت کافی برای ایجاد محافظت نداشته است. در صورتیکه بیمار بعد از تزریق واکسن نوبت اول دچار بیماری کووید-19 شود تا حدود 6 ماه ایمنی کافی در بدن وی وجود دارد و لذا تا 6 ماه آینده نیازی به دریافت واکسن ندارد.
در صورتی که در روز واکسیناسیون دچار علایم بیماریهای عفونی شدم آیا مجاز به تزریق واکسن هستم؟
در صورت بروز علایم عفونی (مانند تب، لرز، درد مفاصل و درد عضلانی، تورم غدد لنفاوی، تهوع، بی اشتهایی، سرفه، تنگی نفس، خلط، درد شکم، اسهال، سوزش ادرار، درد زیر شکم و ..) بهتر است تزریق واکسن تا زمانی که تب رفع شود و علایم به طور کامل بهبود پیدا کند به تعویق بیفتد.
آیا افراد باردار مجاز به تزریق واکسن کووید هستند؟
خانمهای باردار در مقایسه با سایر افراد در معرض خطر بیشتر برای بیماری شدید کووید 19 قرار دارند. به علاوه، خانمهای باردار مبتلا به کووید19 ممکن است در مقایسه با سایر خانمهای باردار در معرض خطر بیشتر عواقب نامطلوب بارداری مانند زایمان زودرس باشند. مطالعات محدودی در خصوص ایمنی واکسن کووید 19 در خانمهای باردار انجام شده است. واکسنهای سینوفارم، کووکسین و اسپوتنیک به دلیل محدود بودن اطلاعات در بارداری منع مصرف دارند. از بین برندهای موجود در بازار دارویی ایران واکسن آسترازنکا به صورت محدود در خانمهای باردار تزریق شده است. در صورتی که خانم باردار در خطر بالا برای ابتلا به بیماری کووید 19 قرار داشته باشد با صلاحدید پزشک معالج میتواند واکسن آسترازنکا را تزریق نماید.
آیا زنان شیرده مجاز به تزریق واکسن کووید 19 هستند؟
اطلاعات کافی در زمینه ایمنی واکسنهای کووید19 در زنان شیرده وجود ندارد. از آن جایی که واکسنهای کووید19 غیر فعال و غیرزنده هستند به نظر نمیرسد خطری برای نوزاد داشته باشد.
واکسنهای سینوفارم، کووکسین و اسپوتنیک به دلیل محدود بودن اطلاعات در شیردهی منع مصرف دارند از بین برندهای موجود درایران واکسن آسترازنکا به صورت محدود در خانمهای شیرده تزریق شده است. در صورتیکه خانم شیرده درخطر بالا برای ابتلا به بیماری کووید19 (مانند کارکنان بهداشتی درمانی) و یا عوارض ابتلا بیماری کووید 19 ( وجود بیمارهای زمینهای مانند بیماری فشارخون، دیابت،...) هست، با صلاحدید پزشک معالج میتواند واکسن آسترازنکا را تزریق نماید. بعد از تزریق واکسن آسترازنکا نیاز نیست شیردهی قطع شود.
آیا افراد با سابقه آلرژی مجاز به تزریق واکسن هستند؟
افرادی که سابقه حساسیت به غذا، داروها، لاتکس و یا سایر واکسن های غیر کووید19 داشتهاند، میتوانند واکسن کووید19 را دریافت کنند. بیماران دچار آلرژی فصلی، آسم و کهیر مزمن نیز میتوانند واکسن کووید19 را دریافت کنند. همچنین بیماران با سابقه واکنشهای آلرژیک شدید به غذاها و یا سایر داروها، منع مصرف برای دریافت واکسن ندارند. این بیماران حتما تزریق واکسن را در مراکز درمانی دارای امکانات احیا باید انجام دهند و بعد از تزریق واکسن حداقل به مدت 30 دقیقه پایش شوند. توصیه میشود افرادی که دچار واکنش آلرژیک شدید (آنافیلاکسی) و فوری به ترکیبات موجود در یک برند واکسن شدهاند دیگر آن برند را تزریق نکنند.
در صورت وجود چه عوارضی بعد از تزریق نوبت اول واکسن کووید، نباید نوبت دوم تزریق شود؟
در موارد بسیار نادر واکنشهای آلرژیک فوری (مانند کهیر، خس خس سینه، تنگی نفس) در4 ساعت اول زمان تزریق واکسن، ممکن است بروز کند. در صورت بروز چنین علایمی بیمار نباید نوبت دوم واکسن کووید19 برندی که باعث عارضه شده است را دریافت کند. در صورت بروز واکنش آلرژیک مانند قرمزی پوست، خارش و سفتی در اطراف محل تزریق بعد از نوبت اول واکسن، تزریق نوبت دوم واکسن بلامانع است و نوبت دوم را در زمان توصیه شده ولی ترجیحا در اندام فوقانی مخالف تزریق میشود.
فلج عصب صورت تا چند هفته بعد از تزریق واکسنهای کووید19 ممکن است به صورت نادر رخ دهد. مشخص نیست که تا چه حد این عارضه در ارتباط با واکسن کووید19 باشد. ولی در صورتی که با واکسن کووید در ارتباط باشد تزریق نوبت دوم نباید انجام شود.
در موارد بسیار نادر عوارضی مثل مانند تب بالای 40 درجه و تشنج ممکن است بعد از تزریق واکسن کووید 19 اسپوتنیک بروز نماید، در صورت بروز، بیمار حتما باید به مرکز درمانی مراجعه کند. در صورتیکه عوارض با واکسن کووید19 ارتباط داشته باشد، نباید نوبت دوم واکسن اسپوتنیک را دریافت نماید.
آیا بیماران مبتلا به کاهش پلاکت (یکی از سلول های خونی) یا هموفیلی میتوانند واکسن تزریق کنند؟
با نظر پزشک میتوانند تزریق واکسن را انجام دهند. برای این دسته از بیماران از سوزنهای بسیار ظریف استفاده میشود و بعد از تزریق حداقل به مدت2 تا 5 دقیقه کمپرس بر روی محل تزریق قرار داده میشود. معمولا خونمردگی طی 2 تا 4 ساعت اولیه بعد از تزریق عضلانی واکسن ممکن است ایجاد شود. در صورت بروز خونمردگی بیمار باید به پزشک مراجعه نماید. درد و تورم ممکن است 1 تا 2 روز بعد از تزریق واکسن وجود داشته باشد اما در صورتیکه این علایم تشدید شود و یا قرمزی پیشرونده در محل تزریق مشاهده شود باید به پزشک مراجعه کند.
آیا بیمارانی که داروی ضد انعقاد خون مانند وارفارین و ضد تجمع پلاکت مانند آسپرین مصرف میکنند مجاز به تزریق واکسن هستند؟
بله، در بیمارانی که تحت درمان با وارفارین هستند )به خصوص بیمارانی که سابقه نامنظم بودن INR دارند) بهتر است طی 72 ساعت قبل از تزریق واکسن، آزمایش برای چک INR انجام شود. اگر INR بیمار کمتر از 3 باشد واکسیناسیون میتواند انجام شود. در صورت بالاتر بود، با صلاحدید پزشک معالج، میتواند واکسن را دریافت کند. همچنین بیمارانی که تحت درمان با داروهای ضد پلاکت مانند (آسپرین) هستند بدون نیاز به قطع دارو میتوانند واکسن را دریافت نمایند.
آیا بیماران دچار نقص سیستم ایمنی مجاز به تزریق واکسن کووید 19هستند؟
در بیماران دچار نقص سیستم ایمنی، بیماران تحت عمل جراحی برداشتن طحال قرارگرفتهاند و بیمارانی که تحت درمان با داروهای شیمی درمانی هستند باید طبق نظر پزشک اقدام به تزریق واکسن کنند.
تزریق واکسن در بیماران مبتلا به بیماری های خودایمنی (اتوایمون) چگونه است؟
در بیمارانی که در مرحله حاد بیماری های خودایمنی مانند لوپوس، آرتریت روماتوئید و ... هستند تا زمان فروکش کردن بیماری، بهتر است تزریق واکسن به تعویق بیفتد. به طور کلی تزریق واکسنها ممکن است با شعلهور شدن بیماری های خودایمنی در ارتباط باشد. بنابراین در صورتی که بیمار در شرایطی باشد که شعلهور شدن بیماری باعث تهدید زندگی وی شود، با مشورت پزشک معالج باید در مورد زمان واکسیناسیون تصمیمگیری شود. در صورتی که بیمار در شرایط پایدار بیماری باشد و پزشک صلاح بداند ممانعتی از نظر دریافت واکسن وجود ندارد.
آیا بیماران تحت درمان با داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی مجاز به تزریق واکسن کووید 19 هستند؟
هیچکدام از واکسنهای کووید19حاوی ویروس زنده نمیباشند، بنابراین در هیچک از بیماران مصرف کننده داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی، تزریق واکسن کووید19 باعث ابتلا به بیماری نمیشود. برخی داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی بواسطه مکانیسم اثرشان منجر به کاهش پاسخ به واکسن میشوند. با این وجود، با در نظر گرفتن مزایای واکسیناسیون کووید19، توصیه میشود بیماران تحت درمان با داروهای کننده سرکوب سیستم ایمنی، واکسن کووید 19 را دریافت کنند. جهت دستیابی به بهترین پاسخ سیستم ایمنی در این بیماران، طبق نظر پزشک بین مصرف برخی از این داروها و تزریق واکسن فواصل زمانی مشخصی در نظر گرفته میشود.
واکسیناسیون در بیماران دچار تومورهای بدخیم چگونه است؟
تصمیمگیری در مورد زمان بندی واکسیناسیون کووید 19 در بیماران دچار بدخیمی، باید به صورت فرد به فرد و تحت مشاوره پزشک معالج انجام شود. بطور کلی در صورتی که شرایط بیمار به گونه ای باشد که بتوان شیمیدرمانی را به تعویق انداخت جهت حفظ کارایی واکسن بهتر است 2 هفته قبل از شروع شیمیدرمانی، واکسیناسیون کووید19 انجام شده باشد. ولی در اکثر موارد شیمیدرمانی بیماران را نمیتوان به تاخیر انداخت. در چنین شرایطی بیمار میتواند در دوره شیمی درمانی نیز واکسن را دریافت کند، اما توصیه میشود در روزهایی که بیمار شیمیدرمانی میشود واکسن تزریق نشود.