در هر شرايطى بايد بنيه دفاعى كــشوردر بهترين وضعيـــت باشد، مردم در طول سال هاى جنگ و مبارزه، ابعاد كينه وقساوت و عـــداوت دشمنان خدا و خود رالمس كرده اند، بايد خطر تهاجم جهانخواران در شيوه ها و شكل هاى مختلف راجدى تر بدانند.
حضرت امام خمينى(ره)
دفاع جزئى از هويت يك ملت زنده است،هر ملتى كه نتواند از خود دفاع بكند زنده نيست، هر ملتى هم كه به فكر دفاع از خودنباشد و خود را آماده نكند، در واقــع زنده نيست، هر ملتى هم كه اهميت دفاع رادرك نكند به يك معنا زنده نيست.
مقام معظم رهبرى
تعریف پدافند غیرعامل:
به مجموعه اقداماتی اطلاق می‌گردد که به کارگیری جنگ افــزارو تسلیحات نیاز ندارد و با اجرای آن می‌توان از وارد شدن خسارات مالی به تجهیزات و تاسیسات حیاتــی و حساس و مهم نظـــامی و غیرنظامی و تلفات انسانی جلوگیری نموده و یا میزان خسارات و تلفات ناشی از حملات و بمباران های هوایی موشــکی دشمن را به حداقل ممکن کاهش داد.
پدافند غیرعامل به معنای کـــاهش آسیب‌پذیری در هنگام بحــران، بدون استفاده از اقدامات نظامی و صرفا با بهره‌گیری از فعالیتهای غیـــرنظامی، فنی و مدیریتی است. اقدامات پدافند غیرعامل شامل پوشش، پراکندگی، تفرقه و جابجـایی، فریب، مکـان یابی، اعلام خبر، قابلیت بقا، استــحکامات، استتار، اختــفاء، ماکـت فریبنده و سازه‌های امن می‌باشد.
پیدایش پدافند غیر عامل:
موضوع پدافند غیر عامل در جهان از قدمتی به اندازه تاریخ زندگی انسان برخورداراست. ودر طول تاريخ هميشه جزء مهمي از زندگي بشر بوده است.
زيرا اقدامات دفاعي انسان سبب دفــع يا كاهــــش ميزان اثر تجاوز مهاجـــمان ميشود. اما چگونگي دفاع به عوامل و شرايط مختلفي بستگي دارد و انسانـــها در دوران حيات خود سعي كرده اند تا با استفاده از عقل و تدبير و اراده خود بهترين راه دفاع را در وضـعيت هاي متفاوت ، در مقابل تهاجم دشمنانشان انتخاب و آن را به كار بندند.
در اين ارتباط اقدامات دفاعـي انسان هميشه با استفاده از ســلاح وتجهيزات جنگي صورت نگرفته است بلكه در موارد زيادي انسان براي دفـــاع ، شيوه هايي را به كار برده كه سلاح و تجهيزات جنگي در آن نقشي نداشته است .
انسان های اولیه از مامن های طبیعی مثل غارها و پوشش درختان استفاده می کردند.
با شکل گیری تمدن های اولیه استفاده از برج و بارو و خندق و دروازه های محکم متداول شد.
براي مثال ، در جنگ خندق وقتي مسلـــمانان به فرماندهـــي رسول گرامي اســــلام صلي الله عليه و آله به پيشنهاد سلمان فارسي در اطراف مدينه ،خـــندقي حفر كردند تا دشمنان اســــلام نتوانند از آن عبور نمايند ، در واقع از شيوه دفاعي پدافند غيرعامل استفاده كرده اند.
درحال حاضر عمده ترین هدف پدافند غیرعامل، ایمن ســــازی و کاهـش آسیب پذیری زیرساخت های مورد نیاز مردم است تا به تدریـــج شرایطی را برای امنــیت هر چه افزون تر ایجاد نماید. این گونه اقدامــات مهم در اکثر کشورهای دنیا یا انجام شده و یا در حال اقدام است.
این اقدامات اگر به صورت یک برنامه ریزی و با طـــراحی در توسعه کشور(توسعه پایدار) نهادینه شود، خود به خود بسیاری از زیر ساخت هایی که ایجاد می شود، در ذات خود ایـمنی خواهند داشت .برای اصلاح زیرساخت های فعلی هم می توان با ارائه راهکارهایی مثل مهندسی مجدد، آنها را مستحکم کرد.
اهداف پدافند غیرعامل:
1 - تداوم فعالیتهای زیر بنائی کشور و تامین نیازهای حیاتی
2 – تسهیل اداره کشور در شرائط تهدید و بحران ناشی از تجاوز خصمانه و حفظ بنیه دفاعی علی رغم حملات مخرب دشمن .
3 – کاهش قابلیت و توانایی سامانه های شناسایی، هدف یابی و دقت هدف گیری تسلیحات آفندی دشمن.
4 - بالا بردن قابلیت بقا، استمرار عملیات و فعالیت های حیاتی و خدمات رسانی مراکز حیاتی، حساس و مهم نظامی و غـــیر نظامی کشور در شرایط وقوع تهدید، بحران و جنگ.
5 - تقلیل آسیب پذیری و کاهش خسارت و صدمات تاسیسات، تجهیزات و نیروی انسانی مراکز حیاتی، حساس و مهم نظامی و غیر نظامی کشور در برابر تهدیدات و عملیات دشمن.
6- سلب آزادی و ابتکار عمل از دشمن.
7 - صرفه جوئی در هزینه های تسلیحاتی و نیروی انسانی.
8- فریب و تحمیل هزینه بیشتر به دشمن و تقویت بازدارندگی.
9- افزایش آستانه مقاومت مردم در برابر تهاجمات دشمن.
10- حفظ روحیه و انسجام وحدت ملی و حفظ سرمایه های ملی کشور.
11- حفظ تمامیت ارضی، امنیت ملی و استقلال کشور.
گستره پدافند غیرعامل :
محورهای های کلان تأثیرگذار بر پدافند غیرعامل در سطح ملی شامل موارد ذیل می باشد:
ـ حوزه عمرانی ( زیربنائی) ـ حوزه حمل و نقل و ارتباطات
ـ حوزه دارو، غذا، آّب و بازیابی نیروی انسانی ـ حوزه انرژی
ـ حوزه رسانه ها و تبلیغات روانی ـ حوزه مخابرات
ـ حوزه صنایع ـ حوزه مالی و اقتصادی
ـ حوزه دیپلماسی و امنیت ـ حوزه دفاع
حوزه سلامت و پدافند غیرعامل:
حوزه سلامت از چند سال پیش با تشکیل کمیته پدافند غیر عامل فعالیت خود را تشدید کرد تا به سمت اقدامات برنامه ریزی شده در زمینه پدافند غیر عامل حرکت کند.
در طول سال های گذشته کارگاه‌ها و همـــایش‌های مختلفی به منظور فرهنگ سازی آغاز شده و سیاست‌های تدوین شده در وزارت بهداشت به سمت اجرایی شدن پیش رفته است.
تمرکز زدایی در زمینه ارائه خدمات بهداشتی و درمانی از سال‌هـــــای قبل آغازشده و این باعـث شده است که مردم نقاط دور دست و محروم کشور نیز به خدمات مناسب بهداشتی و درمانی دست یابند که این مســئله در زمــره مقوله پدافند غیر عامل قابل ذکر است.
شهرداری تهران سوله های مدیریت بحران در شهر تهران راه انــدازی کرده، اقدامات بهداشتی و درمانی با محوریت محله و در راستای فرهنگ سازی در تهران اجرا شده و در این راستا مکـان هایی به وجود آمده تا مردم در زمان بحران با مراجعه به این مکان‌ها اقلام مورد نیاز خود را دریافت کنند.
پراکنده‌سازی و فرهنگ سازی، تقسیم فـــرآیند خدمات در کشور، توزیع نیروی تخصــــصی و رضایـت مندی مـردم از عمده برنامه‌های پدافند غیر عامل در حوزه سلامت می باشد.
