پیام های بهداشتی برای سالمندان

1- فعالیت های روزمره حفظ شوند و اجتناب از نشستن و خوابیدن طولانی

2- انجام پیاده روی و اجتناب از تمرینات سنگین و ورزشی

3- رژیم غذایی مناسب و متناسب با فعالیتهای فیزیکی

4- کنترل چاقی با رژیم غذایی و ورزش

5- خواب شبانه بدون استفاده از قرص

6- رعایت بهداشت فردی (استحمام روزانه و استفاده کمتر از صابون)

7- اجتناب از یبوست با تمرینات ورزشی و برنامه منظم اجابت مزاج

8- اجتناب از تنهایی و خستگی و داشتن فعالیت اجتماعی

9- درمان و مراقبت صحیح از بیماریها

 10- دریافت معاینات بطور مکرر

 11- اجتناب از هوای بسیار سرد و بسیار گرم

12- دقت لازم در زمان عبور از پله ها

 13- روشنایی کافی محیط

 14- اجتناب از انجام حرکات سریع

 15- دقت در راه رفتن روی فرشها و قالیچه ها

 16- در صورت افتادن حتماً با پزشک مشورت شود.

 17- احتیاط در عبور از عرض خیابان

 18- مصرف داروها با مشاوره پزشک

 19- کمک گرفتن از اعضاء خانواده برای مصرف صحیح دارو

 20- استفاده از دارو فقط در موارد ضرورت

 21- مصرف مایعات فراوان و رژیم غذایی متناسب (ماهی، میوه، سبزیجات، کم نمک و ...)

اقدامات حفظ تندرستی نسبی در افراد سالمند

• انجام فعالیتهای روزمره زندگی (D.L) در ساعات مشخص و منظم برای حفظ نظم  ریتم  طبیعی بدن
• داشتن یک برنامه خواب منظم (خوابیدن در ساعات منظم + عدم مصرف قرصهای خواب آور و ...)
• حفظ بهداشت فردی (استحمام روزانه، بهداشت دهان و دندان و ...)
• حفظ حرکات طبیعی روده ها (رژیم غذایی حاوی فیبر، داشتن فعالیت و ورزش و ...)
• حفظ فعالیتهای اجتماعی (حفظ بهداشت روانی، مشارکت در امور اجتماعی و...)
• اقدامات بهداشتی و پیشگیری کننده (کنترل منظم فشارخون، وزن بدن، معاینات دوره ای و ...)
• دقت و احتیاط در دریافت داروها (عدم مصرف خودسرانه، کمک گرفتن از افراد حرفه ای و...)

                                                                                            مرکز بهداشت شهرستان چالوس ( واحد سلامت خانواده 1396 )

                                                                                         تهیه و تنظیم : نسرین مژدهی فرد

چند توصيه تغذيه اي براي سالمندان

مقدمه

در دوران سالمندي تغييراتي در كار كرد تمام بخشهاي بدن از جمله دستگاه گوارش پديد  مي آيد كه سبب بروز اختلالاتي مي شود ، از جويدن و بلع گرفته تا هضم و جذب  غذا را تحت تاثير قرار داده ، بر نوع تغذيه سالمند اثر مستقيم مي گذارد. در اين دوران ضعف در بينائي بوجود آمده كه موجب عدم تحريك اشتها از طريق ديدن غذا ميشود. ضعيف شدن حس بويائي و چشائي سبب مي شود كه فرد سالمند لذت كافي از خوردن غذا نبرد.

چند توصيه تغذيه اي به سالمندان:

• براي رفع يبوست بايد تحرك بيشتري داشته باشند، ورزش كنند و دريافت مايعات و فيبرهاي غذائي را افزايش دهند، مصرف مايعات را به 8-6 ليوان در روز برسانند، دريافت آب گرم بويژه در حالت ناشتا عمل دفع را تحريك مي كند. و طبق نظر پزشك كمي سبوس به غذا ( مانند ماست ، سوپ و شير) اضافه شود.
• افزايش مصرف سبزيها و ميوه ها در رژيم غذايي و نوشيدن آب آلو يا آب ميوه هاي هسته دار سبب هضم بهتر غذا شده ، موجب راحتي اجابت مزاج مي شود.
• از آنجا كه خشكي دهان سبب سختي در بلع راحت غذا مي شود. شستشوي دهان قبل از غذا جهت مرطوب نمودن آن در رفع اين مشكل بسيار تاثير گذار است.
• مشكلات دنداني كه سالمند با آن روبرو است ، در عمل جويدن غذا كه يكي از ناراحتي هاي شايع در اين دوران محسوب ميشود ايجاد اختلال مي كند.مصرف مايعات همراه با غذا به رفع اين مشكل كمك مي نمايد.

بايد غذاي سالمند را به صورت خرد شده ، رنده شده يا آسياب شده بر حسب تحمل او تهيه گردد.

سبزيها ، دانه ها و ميوه هاي پخته را بصورت له شده يا نرم شده بوسيله مايعات در اختيار او قرار دهيد سبزي هاي خام سالادي را نيز بايد خوب خرد كرد. گوشت قرمز ، ماهي و مرغ را مي توان بصورت چرخ شده در اختيار سالمند قرار داد.

• استفاده از تخم مرغ به ميزان 3 بار در هفته به تنهائي يا همراه با ساير غذاها توصيه مي شود.
• شير غذاي كاملي است حداقل روزانه 3-2 سهم از لبنيات مانند شير و يا ساير فرآورده هاي آن به ويژه ماست و پنير مصرف نمائيد.
• شرايط آرام ، افزايش نور محل صرف غذا ، منظره مناسب ، تميز و خوشايند به سالمند كمك مي كند تا از خوردن غذا لذت ببرد و هضم و جذب غذاي او راحت تر صورت گيرد.

• تغذيه سالمندان مبتلا به بيماريهاي قلبي و عروقي:

بايد از گوشت سفيد بدون چربي و پوست استفاده كنند و ميزان گوشت مصرفي خود را به 180 گرم در روز محدود نمايند و ميزان مصرف آنرا به حداقل 2 واحد در روز برسانند ، خوردن سبزي ها و ميوه ها را افزايش دهند ، روغن جامد يا كره مصرف نكنند و روغن زيتون استفاده شود ، بجاي تخم مرغ كامل فقط از سفيده آن استفاده شود ، نان ها را بصورت كامل يا سبوس دار مصرف نمايند. استفاده از نمك، ادويه جات ، ترشيجات و نوشابه ممنوع مي باشد.

• تغذيه سالمندان مبتلا به فشارخون ، ديابت و چاقي:

بايستي زير نظر يك متخصص تغذيه وزن خود را كاهش دهند و از يك رژيم كنترل شده پيروي نمايند.

مصرف نمك و چربي بخصوص چربي هاي مخفي در گوشت و پوست مرغ را در غذاها كم كرده و در عوض ، مصرف پتاسيم را با خوردن ميوه هائي مثل پرتقال ، سيب و موز ..... افزايش دهند.

در رژيم غذايي بايستي بر ميزان مصرف كلسيم افزوده ، كلسيم مورد نياز را از طريق شير و ماست تامين نمايند. نيز مصرف سبزيجات و ميوه ها بصورت خام را افزايش داده ، از هواي آلوده پرهيز نمائيد. انجام فعاليت منظم بدني و عدم مصرف دخانيات به كنترل بيماري كمك مي نمايد.

• تغذيه سالمندان مبتلا به پوكي استخوان:

از علل بروز پوكي استخوان ، كمبود كلسيم ، منيزيم ، فسفر ، فلوئور و ويتامين D مي باشد.

عدم تحرك ، استعمال سيگار، سابقه خانوادگي مصرف زياد و طولاني مدت كافئين ( قهوه چاي) و استفاده از برخي داروها از علل ديگر پوكي استخوان محسوب مي شوند.

بيمار مبتلا به پوكي استخوان بايستي از مكمل هائي نظير ويتامين D استفاده كند و مصرف ماهي را نيز افزايش دهد. مصرف شير را به حداقل 3 ليوان در روز برساند ، استفاده از نور مستقيم آفتاب به مدت 30-15 دقيقه به بهبود بيمار كمك مي كند. روزانه حدقل 30 دقيقه  ورزش سبك ( پياده روي ) نمايد.

4-تغذيه سالمندان مبتلا به الزايمر:

چون اين سالمندان گرفتار زوال عقل هستند، بايستي صرف وعده هاي غذايي به آنها يادآوري شود و از گرسنگي هاي طولاني مدت در آنها جلوگيري  بعمل آيد. ويتامين B₆ و B₂ و B₁₂ و C ، غلات ، آهن ، روي ، به ميزان لازم در رژيم غذايي آنها گنجانده شده و نظارت و برنامه ريزي غذايي و زمان تغذيه آن ها لازم است.

5-تغذيه سالمندان مبتلا به سرطان:

افزايش مصرف سبزيهاي خام مثل سير ، هويج ، پياز ، گوجه فرنگي ، كلم ، سبزيهاي سبز برگ ، پروتئين سويا و افزايش مصرف حبوبات توصيه مي شود.

.

• قدم زدن بهترين نوع ورزش است.
• با فعاليتهاي بدني و رژيم غذايي مناسب بايد از گرايش به چاقي جلوگيري كرد.
• نظافت شخصي بسيار مهم است به خاطر بسپاريد كه پوست در سنين بالا خشك مي شود بنابراين از استفاده زياد صابون بپرهيزيد.
• اجابت مزاج منظم درسنين بالا اهميت دارد.
• تلاش كنيد فعال باشيد و با خويشاوندان ، دوستان و همسايگان تماس برقرار كنيد.
• حتي اگر تشنه نباشيد آب ، مايعات و آب ميوه به مقدار زياد و مكرر بنوشيد.( مصرف 8-6 ليوان آب در روز را فراموش نكنيد.)
• آب و هواي زياد سرد و زياد گرم مناسب سالمندان نيست.
• براي جلوگيري از خطرات ناشي از مصرف نامناسب دارو تاكيد مي شود داروها با مشورت پزشك و زير نظر يك فرد آگاه مصرف شود و فقط از داروهاي اساسي استفاده شده و از داروهاي غير معمول پرهيز گردد.

مركز بهداشت شهرستان چالوس

واحد سلامت خانواده 1395

تهیه و تنظیم : نسرین مژدهی فرد