تعاریف جدید در مورد بیماری وبا:

طبقه‌بندی مناطق از نظر انتقال بیماری وبا

منطقه آندمیک وبا منطقه‌ای است که در آن در طی سه سال گذشته انتقال محلی بیماری مورد شناسایی قرار گرفته است. منطقه مورد نظر می‌تواند در حد استان، شهرستان و حتی کوچکتر از آن نیز باشد. هر کشوری که حداقل یکی از مناطق با خصوصیت مورد اشاره در بالا را داشته باشد به عنوان کشور آندمیک وبا شناسایی می‌شود. 

منطقه داغ انتقال (Hot Spot) وبا منطقه محدودی است که در آن شرایط فرهنگی، اقتصادی و محیطی باعث افزایش انتقال بیماری می‌شوند و در آن منطقه بیماری وبا به صورت دائم یا در دوره های منظم بروز پیدا می کند. بدین ترتیب مناطقی که در آنها با توجه به شرایط ذکر شده در بالا احتمال انتقال بیماری وجود داشته ولی بیماری از آنها گزارش نشده است به عنوان مناطق داغ انتقال بیماری در نظر گرفته می‌شوند.

لذا با توجه به این تعاریف شما می‌توانید بررسی فرمائید که منطقه شما از نظر بیماری وبا آندمیک است یا خیر و یا اینکه کدام یک از مناطق تحت پوشش دانشگاه یا دانشکده شما جزء مناطق داغ انتقال بیماری هستند.

 تعریف طغیان بیماری وبا: طغیان ناشی از وبا موقعی در نظر گرفته می شود که حداقل یک مورد تایید شده وبا به همراه شواهد وجود انتقال محلی میکروب وجود داشته باشد. علاوه بر این اگر بروز بیماری وبا در منطقه ای که قبلا انتقال بیماری در آن ثابت شده در طی دو هفته متوالی و تایید شده آزمایشگاهی اتفاق افتد، در صورتیکه این بروز بیماری بیش از حد انتظار باشد، به عنوان طغیان در نظر گرفته می‌شود. توجه داشته باشید که عناوین همه گیری وبا (Cholera epidemic) و طغیان وبا (Cholera outbreak) به صورت مترادف در نظر گرفته می شوند.

عوامل خطر انتقال و شدت بیماری:

خطر ابتلا به وبا در شرایط جابجایی های انسانی وسیع که در آن جمعیت در یک منطقه جمع می شوند و معمولا همراه با کمبود دسترسی به خدمات بهداشتی درمانی و آب سالم است، اتفاق می افتد.

شدت بیماری به تعداد میکروب وبای خورده شده، نقص ایمنی اکتسابی، حاملگی، عدم شیردهی با شیر مادر و به دنبال آن عدم انتقال ایمنی از مادر به کودک بر علیه وبا، نقصان تولید اسید معده به خاطر بیماری های گوارشی، سوء تغذیه، و داشتن گروه  خونی O بستگی دارد.

درمان بیماری وبا:

در طی همه‌گیری وبا تجویز آنتی‌بیوتیک برای بیماران خیلی بدحال که نیاز به بستری داشته باشند بدون در نظر گرفتن سن بیماران توصیه می‌شود. تجویز آنتی‌بیوتیک باعث کاهش حجم اسهال، دوره علامت دار بودن بیمار، مدت زمان بستری در بیمارستان و دوره دفع میکروب از مدفوع و به دنبال آن کاهش دوره عفونت‌زایی می‌گردد. تجویز مکمل روی (Zn) در بچه های 6 ماه تا 5 سال نیز می تواند باعث دوره و حجم اسهال گردد.

با توجه به گزارش هفتگی سازمان جهانی بهداشت داکسی‌سیکلین داروی اول برای درمان وبا است که برای درمان همه بیماران از قبیل بزرگسالان، اطفال و زنان باردار می‌تواند مورد استفاده قرار ­گیرد. سیپروفلوکساسین و آزیترومایسین داروهای جایگزین در شرایطی که مقاومت به داکسی‌سیکلین وجود دارد، هستند. در این مورد به دستورالعمل ابلاغی از طرف معاونت بهداشت وزارت  ارسال توجه فرمایید. بر این اساس فعلا در کشور برای بیماران واجد شرایط همان طور که قبلا ابلاغ شده بود سیپروفلاکسوسین توصیه می‌شود.

آزمون حساسیت آنتی بیوتیکی باید برای نمونه‌های میکروب‌های جدا شده در زمان بروز همه گیری ها انجام شده ولی برای بیمارانی که به صورت تک‌تک ایجاد می شوند لازم نیست. در ضمن در کلیه موارد تجویز آنتی بیوتیک باید شرایط منع مصرف و نیز عوارض جانبی در نظر گرفته شود.

پیشگیری:

بهترین راه پیشگیری از بیماری وبا بهبود دسترسی به آب تمیز و دفع مناسب فاضلاب و واکسیناسیون بر علیه وبا تنها به عنوان مکمل پیشگیری از ابتلا به وبا بکار می‌رود که می‌تواند در کوتاه یا میان مدت اجرایی شود. باید توجه داشت که ایمنی علیه وبا مبتنی بر سروگروپ است و ابتلا به عفونت به سروگروپ O1 سبب محافظت بر علیه سروگروپ O139 نمی شود.

هاری

علائم بالینی:

شروع هاری اغلب با یک احساس اولیه هراس،سردرد،تب،کوفتگی عضلات و تغییرات حسی نامشخص اغلب در محل گزش حیوان همراه است.تحریک پذیری و ترس از فضای باز علائم شایعی هستند.بیماری با بی حسی یا فلج عضلات پیشرفت می کند.اسپاسسم عضلات حلق منجر به ترس از آب می شود.دلیریوم و تشنج نیز ممکن است دیده شود.بدون مداخله پزشکی ،سیر بیماری 6-2روز و گاهی بیشتر است. مرگ معمولا"به دلیل فلج عضلات تنفسی رخ می دهد.

تشخیص:

جدا کردن ویروس از مغز یا بزاق و یا پوست ناحیه گردن و یا مشاهده اجسام نگری در سلول های عصبی مغز.

تعاریف:

مورد مشکوک: وجود علائم کلینیکی سازگار با بیماری.

مورد محتمل:بروز علائم بالینی آنسفالومیلیت (ترشح بزاق ،سردرد ،ترس از نور،ترس از آب و ...)با توجه به سابقه اپیدمیولوژیکی (تماس با بزاق حیوان و یا گزش و یا پیوند عضو).

مورد قطعی:وجود علائم مرحله مشکوک همراه با تشخیص قطعی آزمایشگاهی

اقدامات مورد نیاز:

الف:درمانی:

*مشخصات و نشانی کامل کلیه موارد گاز گرفتگی و حتی چنگ زدگی حیوان باید به صورت فوری طی تماس تلفنی به ستاد مرکز بهداشت شهرستان گزارش شوند.

*درمان پیشگیری از هاری برای تمام موارد باید انجام شود. این درمان شامل موارد زیر است:

- زدودن و خارج کردن ویروس هاری از محل زخم با شستشو با آب و صابون و حتی با استفاده از برس به مدت 20-15دقیقه

- خارج کردن کف صابون از لابه لای زخم با فشار آب

- قطع یا برداشت کامل قسمت های نکروزه

- ضد عفونی کردن محل جراحت با الکل 70-40درجه یا بتادین 1%و یا سایر مواد ضد عفونی کننده

- نبستن و بخیه نزدن محل زخم (تنها استثنا در مورد شریان های خونریزی دهنده است که در این شرایط باید حتما"مقداری سرم ضد هاری پس از بخیه زدن شریان در محل زخم پاشیده شود).

*تزریق واکسن هاری :محل تزریق واکسن در بالغین عضله دلتوئید در اطفال زیر 2 سال فوقانی جانبی ران است.تعداد دفعات تزریق واکسن 5 بار در روزهای: صفر، 28،14،7،3 است.عوارض نادر واکسن شامل سرخی و تورم در محل تزریق ،تورم غدد لنفاوی لوکال ،سردرد ،سرگیجه ،تهوع ،درد عضلانی ،خارش و کهیر است. آنسفالیت ناشی از واکسن نادر است و 4-1 هفته پس از واکسیناسیون  دیده می شود.

*تزریق سرم هاری :بر اساس توصیه سازمان جهانی بهداشت فقط برای مواردی که از زخم خون جاری شده باشد و یا خراش های سر و صورت ،تجویز می شود.دوز مصرفی سرم ضد هاری 20 واحد به ازای هر کیلوگرم وزن بدن است که نیمی از آن به صورت عضلانی و نیمی دیگر در داخل و اطراف زخم تزریق می شود . عوارض نا خواسته سرم شامل شوک آنافیلاکتیک ،التهاب عصبی عروقی و به ندرت عوارض کلیوی است.گاهی درد مختصر و افزایش درجه حرارت دیده می شود.سرم ضد هاری که در حال حاضر استفاده می شود.

*تزریق سرم و واکسن ضد کزاز (ثلاث یا توام )به شرح زیر است:

اگر واکسیناسیون قبلی کامل است باید یک دوز واکسن یادآور تزریق شود.

اگر فرد قبلا"واکسینه شده است باید سرم ضد کزاز و یک نوبت واکسن دریافت کند و سپس مطابق دستورالعمل ایمن سازی واکسیناسیون ادامه یابد.

*تجویز آنتی بیوتیکمناسب با نظر پزشک و به مدت 10-7 روز برای پیشگیری از عفونت ثانویه لازم است.

*تحت نظر قرار دادن حیوان مهاجم در صورتی که حیوان مهاجم (فقط سگ و گربه )در دسترس باشد،ضمن شستشو،تزریق سرم و واکسیناسیون باید 10 روز حیوان را بسته و تحت مراقبت قرار داد.اگر در طی این مدت علائم ظاهر نشده و حیوان تلف نشود،واکسیناسیون روزهای 14 و 28 لازم نیست و تزریق 3نوبت واکسن در روزهای صفر،3و 7 برای حیوان گزیده کافی است.

*بررسی موارد تماس و جستجوی منشا اولیه بیماری :باید حیوان مهاجم و سایر افرادی که ممکن است مورد گزش قرار گرفته باشند را جستجو کرد.در صورت امکان باید سر حیوان کشته شده یا نمونه بافت مغز که توسط دامپزشکی با کیت های مخصوص جدا شده است،برای انستیتو پاستور ارسال شود.

*اقدامات لازم برای افراد مشکوک به هاری و سایر افراد در تماس با بیمار:استفاده از وسایل حفاظتی شامل دستکش ،ماسک ،گان ،عینک و ... برای کارکنان بیمارستان ،ملاقات کنندگان و سایر افراد در تماس با بیمار الزامی است.